جهان بینی مبتنی بر معرفت شناسی است، و از راه های متعددی چون علم، فلسفه و مذهب می توانیم به جهان بینی رئالیستی و مطابق با واقع نائل گردیم. از دیدگاه شهید مطهری جهان بینی الهی با براهین عقلی قابل اثبات بوده، و از راه های فطرت، عقل، عشق و عبادت می توان به معرفت خدا دست یافت. از سوی دیگر، مساله امید به آینده و نیز تعهد اخلاقی و مسئولیت پذیری فقط بر اساس جهان بینی الهی معقول و متصور است. در مجموع شهید مطهری قائل به جادوانگی اخلاق و امور معنوی بوده، و طبعاً برای بعضی از احکام عقل عملی در رابطه با غایت، واقعیت عینی قائل است. او همچنین به رابطه عمیقی بین عقل نظری و عقل عملی یا جهان بینی و ایدئولوژی معتقد است. از سوی دیگر، شهید صدر در جهت اثبات جهان بینی الهی در ابتدا می کوشد تا ادعای مارکسیسم مبتنی بر ایدئالیستی بودن جهان بینی الهی را رد کرده، و رئالیستی بودن آن را به اثبات برساند. از دیدگاه شهید صدر، هم به دلیل فلسفی و هم بر اساس دلایل تجربی، خدا و امور ماورایی قابل اثبات است. همچنین شهید صدر معتقد است که ایدئولوژی مبتنی بر جهان بینی است. نتیجه این که جهان بینی در واقع شناخت هستی است، و هستی  شناسی جز با عقل و حمایت وحی میسر نیست. از میان جهان بینی های مختلف مذهبی، فلسفی، علمی و عرفانی، فقط یک جهان بینی حق است، و آن همان است که با براهین فلسفی اثبات می گردد؛ همان که در سطح کلی، جهان بینی اسلامی و ایدئولوژی اسلامی منطبق بر آن است، هر چند ممکن است در جزئیات و مصادیق آرای مختلفی در میان پیروان آن وجود داشته باشد. بنابر این، از دیدگاه این دو اندیشمند مسلمان، که با رویکرد فلسفی کلامی به تفسیر دین می پردازند، عقل و دین دو امر بیگانه از هم نبوده، و چه بسا از لحاظ رتبه در مباحث هستی شناسی، تقدم از آن عقل باشد که به اثبات مبانی دین می پردازد.