معقولات ثانیه فلسفی، مفاهیم عام و کلی هستند که سایه  حضور خود را بر تمام پیکره  فلسفه  اسلامی یعنی الهیات بالمعنی الاعم و الهیات بالمعنی الاخص افکنده اند. از این رو اهمیت هر گونه تفحص و کاوش درباره  این مفاهیم نیازمند بیان نیست . در این پایان نامه ابتدا مسیر تاریخی معقولات ثانیه فلسفی و منطقی مورد بررسی قرار گرفته است و معلوم گشته که این اصطلاح اول بار توسط حکیم بزرگ شرق شیخ الرئیس ابن سینا وارد فرهنگ فلسفی مسلمانان شده است . در طول تاریخ اندیشه  فلسفی مسلمین به تدریج رو به استکمال نهاده و در دستگاه فلسفی حکیم صدرالمتالهین شیرازی به اوج خود رسیده است . صدرالمتالهین و تابعین وی همت نموده و تقسیمات منقح و نسبتا واضحی از مفاهیم کلی بدست داده اند و به ویژگیهای هر یک بذل توجه کرده اند. سه گروه از مفاهیم اساسی یعنی مفاهیم فلسفی و منطقی و ماهوی به عنوان زیربنای تفکر و اندیشه  بشری آنهم نه تنها در فلسفه بلکه در سایر علوم، هر یک دارای احکام و خصوصیات ویژه ای بوده و در دیگر موضوعات و مسائل فلسفی نیز نقشی عظیم بر عهده می گیرند، چنانکه در بخش دوم رساله به این موضوعات پرداختیم و معلوم شده است که در مبحث مهم و پیچیده  شناخت شناسی به کمک تحلیل مفاهیم فلسفی و نحوه  حصول آنها برای ذهن، می توان رابطه  خارج با عالم ذهن را اثبات نمود و یا در خصوص سر بداهت برخی از این مفاهیم به بحث پرداخت و معلوم ساخت که بساطت مفاهیم مذکور رمز بداهت آنها می باشد. بعنوان چکیده این رساله می توان اظهار کرد که اندیشه  فلسفی در میان مسلمین از گونه ای تکامل و رشد برخوردار بوده است و نظریات فلاسفه  متاخر، علاوه بر مزایای آرا  متقدمین، نقایص آنها را نیز حدالامکان برطرف کرده اند. این نکته چیزی است که دست کم در خصوص بحث معقولات ثانیه فلسفی قابل مشاهده و اثبات است . فیلسوفان ما در این طریق، روش و شیوه  فلسفی را بر کنار ننهاده و از هر گونه نقد و ابتکار مستدل فروگذار نکرده اند، و در ربط و بسط این مفاهیم با معضلات فلسفی همچون شناخت شناسی بذل سمعی و تلاش نموده اند. در این پایان نامه تلاش شده است برای اولین بار پس از ارائه یک ملاک فراگیر و روشن، استقصایی از تعداد مفاهیم فلسفی بعمل آید اما هرگز نمی توان ادعا داشت که استقصای مذکور خالی از نقصان باشد.