گورباچف آخرین صدر هیأت رئیسه اتحاد جماهیر شوروى دست به اصلاحات و تغییراتى در قطب كمونیستى جهان زده بود. هنوز تحلیلگران سیاسى و رهبران جهان غرب به این تحولات به دیده تردید و بدبینى مى‏نگریستند و هیچ یك باور نداشتند كه این تحولات، نظام الحادى هفتاد ساله كمونیسم را در شوروى از بیخ و بن برخواهد كند. حد اكثر چیزى كه در آن شرایط پیش‏بینى مى‏شد آن بود كه رهبران كرملین در نهایت برخى از پیوندهاى مستقیم بین كشورهاى عضو بلوك شرق با اتحاد شوروى را براى كاهش مشكلات اقتصادى داخلى نادیده بگیرند و نظام تازه‏اى از اردوگاه كمونیسم با رهبريت محدودتر شوروى و مسئوليت‏پذیرى بیشتر اقمار این كشور پدید آورند. ولى امام خمینى با بصیرتى غیر قابل درك براى محاسبه گران مادى، در همان ایام در تاریخ 11 / 10 / 1367 طى نامه‏اى خطاب به گورباچف چنین پیش‏بینى كرد:

 از اين پس كمونیسم را بايد در موزه‏هاى تاریخ سیاسى جهان جستجو كرد.[1]

 امام خمینى در همین نامه ژرف‏ترین تحلیلها را از تحولات جارى شوروى ارائه كرد و از آن به« صداى شكستن‏استخوانهاى كمونیسم» تعبیر كرد. و شگفت آنكه در همین پیام پیش‏بینى دیگرى توأم با هشدارهاى مستند وجود دارد كه نشانگر تسلط امام خمینى بر ارزیابى شرایط سیاسى آن روز جهان است. حضرت امام به وضوح نسبت به در غلتیدن روسها به سمت باغ- به ظاهر- سبز سرمایه‏دارى غرب و فریب خوردن از امریكا هشدار داده است. امام خمینى با پیش كشیدن مسائل عمیق فلسفى و عرفانى و با اشاره به ناكامى كمونیستها در سیاستهاى مذهب‏ستیز آنان، از گورباچف خواست كه به جاى امید بستن به ماده‏پرستى غرب، به خدا و مذهب روى آورد. امام تصریح كرده بود:

 مشكل اصلى كشور شما مسئله مالكیت و اقتصاد و آزادى نیست. مشكل شما عدم اعتقاد واقعى به خداست. همان مشكلى كه غرب را هم به ابتذال و بن بست كشیده و یا خواهد كشید.[2]

 متأسفانه رهبران روسیه این هشدارها و نصایح امام را جدى نگرفتند و شركتهاى امریكایى و اروپایى، روسیه كنونى را بازیچه مطامع اقتصادى خویش قرار داده و نوعى دیگر از استثمار در حال شكل‏گیرى است كه دورنماى آینده آن جز تیره‏گى و بن بست نخواهد بود مگر آنكه مردم این كشور به خود آیند.

 جالب آنكه وقتى شوارد نادزه وزیر خارجه وقت شوروى براى ارائه پاسخ گورباچف به دیدار امام خمینى آمد با شگفتى دید كسى كه با آن صلابت و صراحت به دومین قدرت هسته‏اى جهان هشدار و پیام داده است، در خانه‏اى كوچك و گلین در جماران و در اتاقى دوازده مترى باوسایلى در نهایت سادگى و بدون آنكه حتى اندك اثرى از تشریفات معمول دیده شود، با طمأنینه و به استوارى كوه نشسته است و در كنارش قرآن، جانماز و تسبیح، و تعدادى روزنامه و یك رادیوى معمولى قرار دارد. شگفتى شوارد نادزه زمانى بیشتر شد كه متوجه گردید براى نشستن همراه بلندپایه روسى‏اش صندلى چوبى دومى نیست و باید براى یك بار هم كه شده بر زمین بنشیند! شاید وقتى كه پیرمرد مؤمنى كه در خدمت امام بود، تنها وسیله پذیرایى این دیدار مهم، یعنى استكان چاى را با دو حبه قند به دست وزیر خارجه قطب شرق جهان داد او تصور كرده باشد كه آنچه مى‏بیند عمدى و استثنایى است؛ اما واقعیت خلاف این بود. امام در تمام ادوار حیاتش چه در زمان تنهایى و غربت و تبعید و چه در دوران زعامت دینى و رهبرى سیاسى تا لحظه رحلت، از زندگى ساده و بى‏آلایش خویش دست نكشید و هیچ گاه خود را در برابر مقامات اعتبارى دنیا هر چند بس مهم و بزرگ، مقید به تغییر رویّه نمى‏دید.