كلمه «حمّالة الحطب» از آن كلماتی است كه مثل بسیاری از كلمات قرآن در آنِ واحد مفاهیم
متعدده را می فهماند. این زن اولا زنی بود- و شاید تنها زن در میان زنان اهل مكه بود- كه رسما
مثل مردها با پیغمبر مبارزه می كرد، یعنی مبارزه علنی می كرد. می رفت به پشت خودش هیزم و
خار می كشید و مثل باركشها و الاغهای باركش ریسمان را به پشت گردنش می انداخت، بعد
می آورد و در كوچه ای كه پیغمبر اكرم از آنجا عبور می كردند سر راه ایشان خار می ریخت. از این
جهت حمّالة الحطب بود، كه واقعا هم هیزم كشی می كرد.
كار دیگری كه این زن می كرد كه به آن جهت هم حمالة الحطب بود این بود كه می رفت
اطرافْ دائما سخن چینی می كرد، دو به هم زن بود. می رفت اینجا و آنجا، گوش می كرد تا یك
خبری از پیغمبر و از اصحاب پیغمبر و مسلمانها بشنود بعد برود در محافل قریش سخن چینی كند،
لابد یك چند تا هم رویش بگذارد، برای اینكه آتش كینه قریش را نسبت به پیغمبر مشتعل تر كند.
از این جهت هم این زن حمالة الحطب یعنی هیزم كش بود. به طور كلی به سخن چین «حمّال
الحطب» یا «حامل الحطب» می گویند؛ یعنی مَثَل سخن چین مَثَل كسی است كه هیزم می آورد برای
اینكه آتش در میان افراد روشن كند. سعدی می گوید:
میان دو كس جنگ چون آتش است
سخن چین بیچاره هیزم كش است
از این نظر هم این زن هیزم كش بود، هیزم آتش خصومت میان قریش و پیغمبر اكرم.
از یك نظر دیگر هم این زن هیزم كش بود؛ از همان نظر كه ابولهب، ابولهب بود؛ و آن اینكه با
این كارها آتش جهنم را برای خودش می افروخت، هیزم جهنمی [را با خود می كشید، ] یعنی از نظر
باطن و معنا برای خودش آتش جهنم و هیزم آتش جهنم فراهم می كرد.
این كلمه را كه قرآن برای این زن انتخاب كرده، در آنِ واحد هر سه مفهوم را می رساند؛ او هم
هیزم را به ظاهر می كشید برای سد راه پیغمبر و برای اینكه خار در سر راه پیغمبر انداخته باشد. هم
هیزم كشی می كرد به معنای اینكه آتش خصومت قریش را برمی افروخت با سخن چینی هایی كه
می كرد؛ دائما در حركت بود از اینجا به آنجا، تا یك خبر تازه كشف كند یك چیزی جعل كند بعد
برود در محافل قریش بازگو كند و قریش را تحریك كند و آتش خصومت قریش را برافروزد. و
هم اینكه (آنچه برای خودش از همه بدتر بود این مسئله بود) با این كار خودش مانند هر
سخن چین دیگری و مانند هر كسی كه بخواهد خصومتی را كه خدا نمی خواهد ایجاد شود ایجاد
كند حمّالة الحطب و هیزم كش بود، هیزم كش علیه خودش؛ آتش علیه خودش ایجاد می كرد.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 825