أَ لَمْ تَرَ كَیْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحابِ اَلْفِیلِ. `أَ لَمْ یَجْعَلْ كَیْدَهُمْ فِی تَضْلِیلٍ. `وَ أَرْسَلَ عَلَیْهِمْ طَیْراً أَبابِیلَ. `تَرْمِیهِمْ بِحِجارَةٍ مِنْ سِجِّیلٍ. `فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ [1].

سوره فیل است. واقعه ای در جزیره العرب واقع شده است كه به نام «واقعه فیل» معروف است و این واقعه از قضا در همان سال ولادت حضرت خاتم الانبیاء صلّی اللّه علیه و آله و سلّم صورت گرفته است. مردم جزیره العرب تاریخ منظم به طوری كه امروز در دنیا معمول است- و تاریخ جهانی تقریبا دو تاریخ بیشتر نیست: اول تاریخ مسیحی و بعد تاریخ اسلامی- نداشتند بلكه وقایع بزرگی كه در میانشان واقع می شد برایشان مبدأ تاریخ می شد تا بعد اگر یك واقعه بزرگتری پیش می آمد آن واقعه اول فراموش می شد.

مثلا یك جنگ واقع می شد به نام «جنگ بُسوس» كه واقعه خیلی بزرگ و مهمی بود، بعد دیگر می گفتند فلان قضیه كِی واقع شد؟ در سال حرب البسوس. فلان قضیه دیگر كی واقع شد؟ دو سال بعد از حرب البسوس. فلان كس كی متولد شده؟ پنج سال قبل از حرب البسوس. در حرب البسوس این شخص ده ساله بوده. مثل این كه احیانا در میان خود ما مخصوصا در دهات معمول

مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 782

بود كه قحطیهایی كه پیش می آمد، در میان مردم عوام مبدأ تاریخ بود. به فردی می گفتی تو متولدِ كِی هستی؟ می گفت من متولد دو سال بعد از قحطی هستم، برادرم متولد دو سال قبل از قحطی است. اصلا مردم دهات این جور تاریخ خودشان را تعیین می كردند چون اغلب، تاریخ عمومی را نمی دانستند. یك اثری كه این طور تاریخهای ابتدایی عامیانه دارد این است كه آن قضیه ای كه واقع شده قهرا فراموش نمی شود و مبدأ تاریخ می شود.

قبلا اعراب حجاز «مبدأ تاریخ» های دیگری داشتند. این قضیه كه واقع شد، عام الفیل مبدأ تاریخ گردید؛ دیگر می گفتند فلان كس در عام الفیل متولد شد، فلان شخص در عام الفیل چند سالش بود و فلان فرد در عام الفیل هنوز نبود، چند سال بعد از عام الفیل به دنیا آمد.

قصه عام الفیل در حقیقت یك نوع معجزه ای است، یك امر ماورائی است كه واقع شده و از نظر قرآنی و حتی از نظر تاریخی جای هیچ گونه توجیه و تأویلی نیست.

[1] - . فیل/1- 5.