مولوی گاهی عجیب بحث می كند كه واقعا كمتر نظیر دارد؛ انسان بعد می بیند كه او خوب تفسیر
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 716
می كند. می گوید:
عالم افسردست و نام او جماد
جامد افسرده بود ای اوستاد
باش تا خورشید حشر آید عیان
تا ببینی جنبش جسم جهان
[1]چون عصای موسی اینجا مار شد
عقل را از ساكنان اِخبار شد
[2]پاره خاك تو را چون زنده ساخت
خاكها را جملگی باید شناخت
[3]مرده زین سویند و زان سو زنده اند
خامش اینجا وان طرف گوینده اند
[4]چون از آن سوشان فرستد سوی ما
آن عصا گردد سوی ما اژدها
[5]باد حمال سلیمانی شود
بحر با موسی سخن دانی شود
كوهها هم لحن داوودی كند
جوهر آهن به كف مومی بود
ماه با احمد اشارت بین شود
نار ابراهیم را نسرین شود
سنگ با احمد سلامی می كند
كوه یحیی را پیامی می كند
[6]
در بیت دوم گفت:
باش تا خورشید حشر آید عیان
تا ببینی جنبش جسم جهان
كه چطور این موجودی كه لَخت و مرده بود، در باطن زنده بود.
یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها. `بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحی لَها. در این وقت [زمین ] بازگو می كند خبرها و
سرگذشتهای خود را، به موجب آنكه پروردگار تو به او وحی كرده است. این مطلب به بیانهای
دیگری در قرآن مجید آمده است. آنچه در اینجا هست راجع به كل زمین است. در سوره مباركه
یس می خوانیم:
اَلْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلی أَفْواهِهِمْ وَ تُكَلِّمُنا أَیْدِیهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما كانُوا یَكْسِبُونَ [7]. یعنی
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 717
در این روز مهر می زنیم به دهانها و اجازه نمی دهیم زبانها حرف بزنند، دستها خودشان با ما حرف
می زنند و سرگذشت خودشان را به ما می گویند، پاها خودشان گواهی می دهند به آنچه كرده اند. در
قرآن آیات دیگری هم به این مضمون هست.
یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ اَلنّاسُ أَشْتاتاً لِیُرَوْا أَعْمالَهُمْ در چنین روزی است كه مردم صادر می شوند، خارج
می شوند، بیرون می آیند گروه گروه برای اینكه ارائه داده بشوند اعمال خودشان را.
[1] - . همین زلزله را می گوید.
[2] - . می خواهد بگوید خیال نكن الان هم عالم مرده مرده است، بلكه تو نمی فهمی و دركش نمی كنی. الان روی
مرده اش به طرف توست. می گوید: آن روزی كه عصا و چوب مرده یكدفعه مار شد عقل فهمید قضیه چیز دیگری است، این جمادها را خیلی نباید جامد حساب كرد.
[3] - . می گوید: بدن تو خاك مرده بوده كه حالا زنده شده، پس معلوم می شود فاصله مرده و زنده آنقدر زیاد نیست،
مرده زود زنده می شود. از اینجا تو باید بفهمی كه در همه خاكها قابلیت زندگی وجود دارد.
[4] - . این خاك و جمادات از آن رویی كه به طرف ما دارند مرده اند ولی از آن رویی كه به طرف حق اند زنده اند؛ در
جنبه یَلِی الربّی زنده اند و در جنبه یَلِی الْخَلْقی مرده. آن رویشان كه به طرف ماست مرده است، آن رویشان كه به آن طرف است زنده است.
[5] - . او كه بفرستد و مأموریت بدهد، روی زنده شان را به طرف ما می كنند و می بینیم مرده ها همه زنده اند.
[6] - . مثنوی، دفتر سوم، ذیل عنوان «حكایت مارگیر كه اژدهای افسرده را مرده پنداشت، در ریسمانهایش پیچید و
به بغداد آورد» .