البته به این نكته توجه داشته باشید كه رسول اكرم از همان اول بعثت بلكه قبل از بعثت نماز
می خواند، چون نماز به معنای عام و كلی اش از دستورهایی است كه در همه شرایع حقه بوده
است. در قرآن هم مثلا از زبان حضرت مسیح نقل می كند: خدا من را امر كرده به نماز و امر كرده
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 677
به زكات
[1]. منتها شكل نمازها در همه شرایع یكسان نبوده. ما می دانیم پیغمبر اكرم حتی قبل از
بعثت هم نماز می خواندند؛ حال، اینكه آن نمازشان به چه شكل و صورتی بوده [معلوم نیست. ]
قدر مسلم این است كه ذكر خدا در آن نماز بوده و شاید سجود هم بوده. قهرا چنین نمازی در اول
بعثت هم بوده. ولی نماز به این ترتیب خاصِ هفده ركعت در شبانه روز و نوافل به این ترتیب
خاص، البته بعدا تشریع شد؛ یعنی بعد از آنكه پیغمبر اكرم مبعوث به رسالت شدند و دستورهای
خاص برای ایشان می آمد.
گو اینكه آیات اول این سوره اولین آیاتی است كه بر پیغمبر نازل شد، ولی در مورد قسمتهای
بعدی اختلاف است كه آیا همراه با آیات اول نازل شده یا به فاصله. اما به هر حال قدر مسلم این
است كه رسول اكرم از همان اول نماز می خوانده اند؛ یعنی یك نوع نمازی قبل از بعثت
می خوانده اند و در اول بعثت هم بوده. و لهذا نوشته اند كه در اوایل بعثت، [ایشان و امیرالمؤمنین و
خدیجه
[2]] به جماعت نماز می خوانده اند، حال به چه شكل و ترتیبی بوده، ما نمی دانیم و در جایی
هم ندیده ایم كه ذكر كرده باشند.
خلاصه، اینها می خواستند مانع همین عبادت پیغمبر شوند.
أَ رَأَیْتَ إِنْ كَذَّبَ وَ تَوَلّی. `أَ لَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اَللّهَ یَری . به من بگو آیا او نمی داند كه خدای اللّه، عالم
است و كارش را می بیند.
[2] - . [چند ثانیه ای از سخن استاد ضبط نشده است. ]