ترتیب نزول سوره های قرآن، به این ترتیت فعلی سوره ها در قرآن نیست؛ یعنی این طور نیست كه
اول سوره حمد نازل شده باشد بعد بقره بعد آل عمران بعد. . . . دیدیم كه سوره «اِقْرَأْ» كه اولین سوره
نازل شده است، جزء سوره هایی است كه در آخر قرآن قرار داده شده. سوره
«وَ اَلتِّینِ» كه قبل از
این سوره خواندیم البته از سوره های مكیه است، ولی بالاخره بعد از «اِقْرَأْ» نازل شده. ترتیب
سوره ها به این شكل به دستور چه كسی بوده و آیا به دستور رسول اكرم بوده است؟ برخی گفته اند
ترتیب سوره ها به شكل فعلی هم، به دستور خود ایشان بوده. البته این مطلبِ مسلّمی نیست. (حال
این بحثی است كه نمی خواهیم وارد آن بشویم. ) بعضی از مفسرین بزرگ مثل صاحب مجمع البیان
بنایشان بر این است كه ترتیب سوره ها به همین شكل یك نظم بالخصوصی دارد؛ یعنی بین هر
سوره ای و سوره قبلی رابطه ای هست.
حال ما طبق نظر صاحب مجمع البیان می گوییم: در سوره قبلی مسئله اهمیت انسان مطرح
شد:
وَ اَلتِّینِ وَ اَلزَّیْتُونِ. `وَ طُورِ سِینِینَ. `وَ هذَا اَلْبَلَدِ اَلْأَمِینِ. `لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ. `ثُمَّ
رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلِینَ. . . . اینجا می فرماید:
خَلَقَ اَلْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ. ترتیب طوری قرار داده شده [كه
می خواهد بگوید: ] این انسانی كه فی احسن تقویم بیان شد و ارشد مخلوقات عالم است، انسانِ به
این عظمت و اهمیت، این گل سرسبد آفرینش، ببین خدا، این خدای ربّ و مكمِّل، وجود این را از
چه نقصی به چه كمالی رسانده!