دأب توحید قرآن و توحید اسلام و اصلا حقیقت توحید این است: همه چیز از خدا و به سوی خدا؛
و معنی توحید از نظر عالَم این است: همه عالم ماهیت از اویی و به سوی اویی دارد. منك و بك و
لك و الیك
[1]همه چیز از تو و به تو [و برای تو] و به سوی تو.
این است كه شروع كارها با نام خدا و پایان كارها با حمد خداست. شروع كن به نام خدا،
پایان بده با سپاس خدا.
وَ آخِرُ دَعْواهُمْ أَنِ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ [2]. همان طور كه در كارهای
معمولی به ما دستور می دهند «با نام خدا آغاز كن» :
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ `اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ با
نام خدا حمد پروردگار، به پیغمبر هم كه می گویند «اِقْرَأْ» (یعنی بگیر و تلقی كن وحی را) می گویند
با نام پروردگارت بگیر، با نام پروردگارت وحی را تلقی كن. این
«بِاسْمِ رَبِّكَ» همان «بِسْمِ اَللّهِ»
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 663
اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» است، منتها اینجا پای لفظ در میان نیست.
[1] - . بحارالانوار ج /81ص 206.