قدر سختی را بدانید!
فَإِنَّ مَعَ اَلْعُسْرِ یُسْراً. با سختی آسانی هست. تعبیر این آیه این است:
فَإِنَّ مَعَ
اَلْعُسْرِ یُسْراًبا سختی آسانی هست، با اینكه اصل مقصود این است كه به دنبال سختی آسانی
هست، پایان شب سیه سپید است. ولی چرا تعبیر قرآن این است كه با سختی سستی است؟
می خواهد بفرماید كه صرفا تعاقب و توالی نیست كه یك سختی هست و بعد نوبت سستی باشد،
بلكه اصلا آن سستی و آسانی زاییده سختی است. سختیها مادر سستیها هستند. یعنی اگر بخواهید
به رفاهها و راحتها و سعادتها برسید، تا از مسیر سختیها و شداید عبور نكنید، [امكان ندارد. ] این،
اصلِ كلیِ عجیبی است.
پس اول، قضیه فقط قضیه شخص پیغمبر است كه ما چه نعمتها به تو دادیم، شرح صدر به تو
دادیم، بار سنگین را از پشت تو برداشتیم، نام تو را بلند آوازه كردیم، اما [بعد ذكر یك اصل و
فلسفه است كه ] كارهای ما بر اساس قانون و سنت است. آن قانون و سنت چیست؟
فَإِنَّ مَعَ اَلْعُسْرِ
یُسْراً. آنوقت برای تأكید، تكرار هم می كند:
فَإِنَّ مَعَ اَلْعُسْرِ یُسْراً. `إِنَّ مَعَ اَلْعُسْرِ یُسْراً. پس البته
[1]كه
با سختی آسانی است، البته كه با سختی آسانی است؛ یعنی البته كه قانون این است.
در سوره سجده خواندیم كه:
وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآیاتِنا
یُوقِنُونَ [2]ما از آنها پیشوایانی قرار دادیم كه مردم را به امر ما هدایت كنند چون در سختیها صابر
بودند و به آیات ما یقین داشتند؛ [یعنی ] ایمان و عملِ توأم با سختی.
این مضمون، در این آیات از سوره آل عمران هم هست:
وَ كَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ كَثِیرٌ
فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِی سَبِیلِ اَللّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اِسْتَكانُوا وَ اَللّهُ یُحِبُّ اَلصّابِرِینَ. `وَ ما كانَ قَوْلَهُمْ إِلاّ
أَنْ قالُوا رَبَّنَا اِغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ إِسْرافَنا فِی أَمْرِنا وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ اُنْصُرْنا عَلَی اَلْقَوْمِ اَلْكافِرِینَ. `فَآتاهُمُ
اَللّهُ ثَوابَ اَلدُّنْیا وَ حُسْنَ ثَوابِ اَلْآخِرَةِ وَ اَللّهُ یُحِبُّ اَلْمُحْسِنِینَ [3]. یعنی چقدر پیغمبرانی كه با آنها
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 632
مردانی رِبّی و خداپرست بودند كه آنها با این پیغمبران در راه خدا جنگیدند و در راه خدا خیلی
شداید دیدند ولی سست نشدند و وهن در آنها پیدا نشد و ضعیف نگشتند، یعنی روحیه شان ضعیف
نشد، و اظهار جزع و خضوع و فروتنی نكردند، یعنی هیچ روحشان در هم نشكست، در مقابل
دشمن ابدا استكانت و تذلل نداشتند، سخنشان فقط پناه بردن به خدا بود و از خدا مدد
می خواستند، قولشان و سخنشان جز این نبود كه می گفتند: پروردگارا ما را پر كن از صبر و
استقامت در راه خودت، پروردگارا به ما نصرت بده، پروردگارا ما را بر كافران پیروز بگردان. چون
این طور بودند و این سختیها را به این شدت تحمل كردند خدا، هم پاداش دنیا به آنها داد و هم
پاداش آخرت.
[1] - . خود «إنّ» برای تأكید است.
[3] - . آل عمران/146- 148.