همیشه گفته ایم كه امتحانهای بشری به یكی از دو منظور است: یكی اینكه امتحان كننده می خواهد
امتحان شونده را كشف كند، مثل امتحانهای كنكور. در امتحانهای كنكور ممتحنین می خواهند
كشف كنند كه شاگردهای بهتر چه كسانی هستند. دیگر اینكه گاهی امتحان می كنند نه برای اینكه
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 536
ممتحن بخواهد ممتحَن را كشف كند، بلكه برای اینكه ممتحَن خودش را كشف كند و مطلب بر
خودش ثابت شود. در این قِسم، ممتحِن همه شاگردهای خودش را می شناسد و می داند چه كسی
شاگرد اول است و چه كسی شاگرد دوم و چه كسی قبول می شود و چه كسی رد می شود، ولی اگر
بدون امتحان به شاگردان نمره دهد، می گویند: «تو به ما اجحاف كردی» . ممتحِن امتحان می كند تا
مطلب بر خود شاگردان روشن شود و حجت بر آنها تمام شود.