می فرماید: سوگند به سپیده دم. این از آن سوگندهایی است كه قرآن كریم مكررا از آن یاد كرده
است. از جمله در سوره
إِذَا اَلشَّمْسُ كُوِّرَتْ فرمود:
وَ اَلصُّبْحِ إِذا تَنَفَّسَ [1]. آنجا تعبیر این بود: سوگند
به صبح آنگاه كه نفس می كشد. احتمالا كلمه «سپیده دم» در فارسی از همین آیه قرآن گرفته شده،
چون «دم» به معنی تنفس است و سپیده دم یعنی آن دم و تنفسی كه از نوع سپیده است.
و نیز در سوره
یا أَیُّهَا اَلْمُدَّثِّرُفرمود:
كَلاّ وَ اَلْقَمَرِ. `وَ اَللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ. `وَ اَلصُّبْحِ إِذا أَسْفَرَ [2]. سوگند به
ماه، سوگند به شب آنگاه كه پشت می كند
[3]، سوگند به صبح آنگاه كه پرده از چهره برمی دارد.
اینها سه تعبیر مختلف است. در سوره
یا أَیُّهَا اَلْمُدَّثِّرُصبح به چهره زیبایی تشبیه شده است كه
گویی پرده ای ظلمانی و تاریك را كه پرده شب باشد از جلوی خود كنار می زند. در سوره
إِذَا
اَلشَّمْسُ كُوِّرَتْ تشبیه دیگری است و تعبیر به تنفس شده است. كأنـ- ّه صبح در حالت شب زیر
جسم بزرگی و در حالت خفقانی بوده كه نمی توانسته نفس بكشد، آنوقت یكمرتبه نفس می كشد.
نفس كشیدن علامت و نشانه حیات است. در اینجا تعبیر به «فجر» شده است كه باز به عنایت
دیگری است. [صبح ] را از آن جهت «فجر» می گویند كه كأنه سپیده صبح دامن شب را می شكافد
مثل آبی كه زمین را می شكافد.
[3] - . یعنی از نیمه می گذرد. اول شب حالتی است كه شب به ما رو می آورد، از نیمه های شب، دیگر شب به ما پشت
كرده.