مكرر گفته ایم كه یك جهت مشتركی كه در همه سوگندها هست، تأكید روی مطلب است؛ یعنی
وقتی كه مطلبی می خواهد تأكید كامل بشود، با قسم توأم می شود. ملاحظه دیگری كه در بعضی
قسمها هست این است كه به چیزی قسم می خورند برای اینكه بفهمانند آن چیز مورد احترام قسم
خورنده است. مطلب سوم در مورد قسم، تناسب خاصی است كه میان قَسَم و مُقْسَمٌ علیه وجود
دارد؛ یعنی گاهی- بلكه همیشه- میان نوع قسمی كه انتخاب می شود با آن چیزی كه قسم به
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 482
خاطر آن ایراد شده است، تناسب خاصی وجود دارد
[1].
می فرماید: سوگند به آسمان و آینده در شب (یعنی ظاهر شونده در شب در آسمان) . «طارق»
كه از ماده «طَرَقَ» است، اصلِ لغتش به معنی «كوبیدن در» است
[2]. سابقا كه زنگهای برقی نبود،
روی درِ خانه ها چیزی بود كه به آن كوبه می گفتند
[3]و برای اینكه كسانی كه در خانه هستند بفهمند
كسی پشت در است این كوبه را به صدا درمی آوردند. از آنجا كه در قدیم معمولا روزها درِ منزلها
باز بود و شبها آن را می بستند
[4]، «طارق» به كسی می گفتند كه شب وارد بر منزلی شود و درِ آن را
بكوبد. پس وقتی می گفتند «طارق» ، مقصودشان آینده و وارد شونده و كوبنده در
[5]در شب بود.
[1] - . تناسب قسم و مُقْسَمٌ علیه در آیات مورد بحث را عرض خواهم كرد.
[2] - . یعنی كوبیدن در به منظور اینكه صدایی بكند و كسانی كه در داخل منزل هستند متوجه بشوند كه كسی پشت در است و در را باز كنند.
[3] - . هنوز هم روی درِ خیلی از منزلها كوبه وجود دارد.
[4] - . الان هم در دهات و قصبات همین گونه است.
[5] - . كوبنده به معنی وارد شونده.