قدر مسلّم این است كه در اصطلاح قرآن كلمه «معاد» نداریم و شاید در اصطلاح حدیث هم برای قیامت لفظ «معاد» به كار برده نشده
باشد. در قرآن برای قیامت دهها اسم دیگر آمده است مثل «یوم الحشر» ، «یوم التغابن» ، «یوم النشور» و «المآب» ، ولی كلمه «معاد»
نیامده است. كلمه «معاد» اصطلاحی است كه متكلمین آورده اند و خیلی رایج شده. متكلمین به این اعتبار به قیامت «معاد» گفته اند كه
در آن روحها به بدنها بازمی گردد و «معاد» از ماده «عود» به معنی «رجوع» است.
با اینكه كلمه «معاد» [به این معنی ] در قرآن نیامده ولی اگر ما بخواهیم این كلمه را با توجه به تعبیرات دیگر قرآن معنی كنیم باید
بگوییم به قیامت از آن جهت «معاد» می گویند كه همه انسانها به سوی خدا باز می گردند؛ یعنی به اعتبار بازگشت به سوی خدا «معاد»
گفته می شود نه به اعتبار بازگشت روح به بدن. [. . .
[1]]
إِلَیْهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِیعاً [2]. بازگشتها و رجوعها و عودها به سوی خداست.
اینجا هم می فرماید: ای انسان! تو با یك رنجی و با یك حركت عنیف و شدید و سختی
[3]به سوی پروردگار خودت در حركتی.
نكته عمده این است كه فرموده: «
كادِحٌ » و نفرموده «سَتَكْدَحُ» ؛ یعنی تو همین الان در حال سیر و حركت به سوی پروردگارت هستی
(نه اینكه در آینده چنین می كنی) و قیامت پایان این حركت است، قیامت یوم اللقاء است.
[1] - . [چند ثانیه از صدای استاد ضبط نشده. ]
[3] - . حركتِ با سختی و شدت و توأم با رنج را «كَدح» می گویند. مثلا اگر انسان بار سنگینی بر دوش دارد و حركت می كند و یا بر خلاف جهت آبی حركت می كند، این را «كدح» می گویند.