مفسرین گفته اند: تفسیری كه در این آیات برای تطفیف بیان شده (كم دهی و جنس خود را كم دادن)
اختصاص ندارد به مواردی كه ترازویی در كار است، یعنی مورد آیه اختصاص ندارد به امثال عطّار
و بقّال و رزّاز، بلكه اساس زندگی بشر بر معامله و داد و ستد است. انسان كه در اجتماع زندگی
می كند، از مواهب اجتماع بهره می برد و این همان چیزی است كه از اجتماع می گیرد، و در مقابل،
هر انسانی كاری و مسئولیتی و وظیفه ای بر عهده دارد كه باید آن را انجام بدهد و این همان چیزی
است كه به اجتماع تحویل می دهد. هر كسی كه در آنچه باید بپردازد كم بگذارد و در آنچه می گیرد
تمام و كمال بگیرد، «تطفیف» شامل حال او می شود.
فرض كنید شما كارمند كسی هستید و قرار دارید ماهی فلان مبلغ از او بگیرید. اگر شما
كاری را كه قرار گذاشته اید، تمام و كمال انجام دادید و آنوقت مبلغ مورد قرارداد را به تمام و كمال
گرفتید، درست است، ولی اگر شما حقوقتان را به تمام و كمال بگیرید ولی از كارتان كم بگذارید،
این تطفیف است و در تطفیف بودن و حرام بودن و سُحت بودن، هیچ فرقی [با مواردی كه ترازو در
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 438
كار است ] نمی كند. مثلا یك معلم كه حقوقی می گیرد برای این كه مثلا روزی چهار ساعت درس
بدهد، اگر از تدریس كم بگذارد
[1]، این تطفیف است؛ چون او در مقابل عملش پول می گیرد.
[1] - . مثلا پنج دقیقه دیرتر برود و پنج دقیقه هم زودتر از سر كلاس بیرون بیاید.