قرآن است؛ به آن چیزی كه به وجهه عِلوی انسان مربوط است می گویند جنبه یمینی و به آنچه كه به وجهه سِفلی انسان مربوط است می گویند جنبه شِمالی. در این مورد حدیث هم داریم به این مضمون كه دل انسان دو گوش دارد، یكی از طرف راست و یكی از طرف چپ [1]؛ وجهه انسان به عالم ملكوت اعلی را می گویند گوش راست و وجهه اش به طرف سِفلی را می گویند گوش چپ؛ از گوش راست الهامات خیر می شنود و از گوش چپ الهامات شر، تا كدام الهام را بپذیرد و به كدام یك عمل كند.

در آیه ای می فرماید: إِذْ یَتَلَقَّی اَلْمُتَلَقِّیانِ عَنِ اَلْیَمِینِ وَ عَنِ اَلشِّمالِ قَعِیدٌ. `ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاّ لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ [2]. این دیگر نفس آیه قرآن است و در آن بحثی نیست.

همچنین در این مورد حدیثی است [3]كه می فرماید: ملائكه ای كه كاتب اعمال هستند (چون كرام كاتبین هستند و سنخشان سنخ قدس است) وقتی انسانی موقع مرگش می رسد و می خواهند از او جدا شوند، اگر عمل صالح انجام داده باشد به او می گویند: «خدا به تو جزای خیر دهد، در این مدتی كه با تو بودیم جز خیر از تو چیزی ندیدیم، از زبان تو همه خیر دیدیم، از قلب تو خیر دیدیم، عمل تو را خیر دیدیم، ما نزد پروردگار برای تو شهادت خواهیم داد» و اگر بر عكس، انسانی گنهكار باشد، موقع جدا شدن او را نفرین می كنند و می گویند: «ما چقدر از دست تو در این مدت معذّب بودیم، چون هر چه از تو دیدیم پلیدی بود. ما در نزد پروردگار، خصیم تو خواهیم بود. » [4]

[1] - . چپ و راست ظاهری مقصود نیست.

[2] - . ق/17 و 18.

[3] - . ظاهرا از حضرت رسول است.

[4] - . جایی نوشته بود كه یك تریاكی گفته: ما تریاكی ها همیشه خیالمان راحت است چون هرگز به جهنم نمی رویم و ملائكه اعمال بد ما را نمی نویسند. پرسیدند: چرا؟ گفت: برای اینكه ملائكه ای كه روی شانه های ما هستند زود مثل خود ما تریاكی می شوند و وقتی كه خمار می شوند ما آنها را از خماری درمی آوریم. بالاخره هر چه باشد غیرت دارند و كارهای بد ما را گزارش نمی دهند.