الدنیا، نفرمود: و اثر حیاة الدنیا (در مقابل حَیوةَ الاْخِرَة) . الحیاة الدنیا معنی حَیوةَ الدُّنْیا را هم تفسیر می كند. اگر می فرمود: حَیوةَ الدُّنْیا، یعنی هر كسی كه زندگی عالم دنیا را انتخاب می كند در مقابل زندگی عالم آخرت. آنوقت مضاف و مضافٌ الیه بود. ولی به صورت صفت و موصوف آمده:

اَلْحَیوةَ الدُّنْیا یعنی آن زندگی پست تر را؛ چون «دنیا» به اصطلاح ادبی اسم تفضیل و افعل تفضیل است، فُعلی است، مثل افضل و فُضلی. ادنی و دنیا یعنی پست تر؛ در مورد مذكر می گویند «ادنی» و در مورد مؤنث می گویند «دنیا» ، چنان كه مرد فاضل تر را می گویند رجلٌ افضل، زن فاضل تر را می گویند امرأةٌ فُضلی. اینجا قرآن زندگی را به دو زندگی تقسیم كرده، نه عالم را به دو عالم، یعنی این معنا معنی زندگی بدِ در دنیا را خوب روشن می كند: ما دو گونه زندگی داریم: زندگی پست، پست ترین زندگیها، پست ترین نوع زندگی. در مقابل، زندگی اعلی، یعنی عالی ترین زندگیها. از اینجا ما می فهمیم كه این دنیا كه مذموم است چه چیز دنیا مذموم است؟ این كه انسان در عالم دنیا زندگی دنیا یعنی پست ترین زندگی را داشته باشد. معلوم است كه از چه نظر پستی می گوییم، نه پستی یعنی مثلاً اگر انسان در كوخ زندگی كرد زندگی پست دارد اگر در كاخ زندگی كرد زندگی [عالی دارد، ] بلكه از نظر ماهیتِ زندگی. ممكن است ماهیت زندگی انسان یك ماهیت حیوانی باشد. آدمی كه سَگانه زندگی می كند اصلاً ماهیت زندگی اش زندگی سگانه است یعنی مانند یك سگ جز درندگی چیزی نمی فهمد. آدمی كه خرانه زندگی می كند ماهیت زندگی اش زندگی خری است یعنی مثل یك خر جز خورد و خوراك چیز دیگر نمی فهمد. تازه این تعبیر هم در انسان «بَلْ هُمْ اَضلّ» است، از آن هم پست تر می رود، یعنی هیچ وقت انسان در حد الاغ و سگ باقی نمی ماند، پست تر از آنها می شود. این است معنای دنیای مذموم، كه انسان در دنیا آن پست ترین نوع زندگی را داشته باشد. اصلاً زندگی گناه آلود همان پست ترین نوع زندگی است و پست ترین نوع زندگی همان زندگی گناه آلود است. آن كسی كه این پست ترین نوع زندگی را اختیار و انتخاب می كند و آن شریف ترین نوع زندگی را رها می كند. پس آن كه طغیان می كند، لازمه طغیان در مقابل خدا، سقوط در همین پست ترین نوع زندگی است و لازمه فراموش كردن خدا قهرا فراموش كردن عالم آخرت است و لازمه فراموش كردن هر دو، فراموش كردن آن شریف ترین نوع زندگی است. فَاِنَّ الْجَحیمَ هِیَ الْمَأْوی. برای اینها مأوی و جایگاه، جحیم است. آن «بُرِّزَتِ الْجَحیمُ لِمَنْ یَری» مال اینهاست.