بعد فرمود
: وَ اَلْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها. `أَخْرَجَ مِنْها ماءَها وَ مَرْعاها. خداست كه زمین را گسترانید و
آبهای زمین را بیرون آورد و آن چریدنیها یعنی گیاهان را از زمین بیرون آورد. مقصود این است كه
اینها همه روی حسابی بوده است. وَ الْجِبالَ اَرْسیها. و كوهها را مانند میخها بر زمین استوار گردانید.
همه اینها برای چیست؟ نكته اضافه ای كه اینجا هست این است:
مَتاعاً لَكُمْ وَ لِأَنْعامِكُمْ . برای اینكه
شما و حیوانات هم كه به شما تعلق دارند از همه اینها تمتع برگیرید؛ یعنی خدای متعال این گیاهها و
این آبها در زمین را و گسترانیدن زمین و نظام شب و روز را عبث نیافریده است، اینها همه مقدمه
است برای اینكه انسانی به وجود بیاید و انسان در روی زمین از این نعمتها استفاده كند. پس خلقت
آنها عبث نیست، حالا به خود انسان كه رسید دیگر خلقت عبث شد؟ ! مَتاعا لَكُمْ وَ لاَِنْعامِكُمْ. همه
اینها برای این است كه شما و چهارپایان شما متمتع بشوید و بهره بگیرید؛ یعنی چنین نیست كه این
گیاهان تصادفا خلق شده است و این كه آبهایی در زیر زمین هست و بشر از این آبهای زیر زمین
به صورت نهرها و قناتها استفاده می كند، تصادفی آبهایی در زیر زمین قرار دارد و بخشی از آن به
صورت چشمه خودش جریان پیدا می كند، بخشی را هم به صورت قنات شما حفر می كنید،
می روید زیر زمین و از آن جا استخراج می كنید. همه اینها روی حساب است.
پس اینها همه غایت و هدفی دارد و خلقت اینها عبث نیست. تا می رسد به انسان. انسان
چطور؟ آیا خلقت خود انسان می تواند عبث باشد؟ نه. اگر بنا بشود خلقت انسان عبث باشد همه
اینها عبث از كار درمی آید، چون وقتی كه هدف نهایی، خودش یك امر عبثی است تمام مقدماتش
یك امر عبث و بیهوده می شود. پس خلقت شما عبث نیست؛ و قرآن همیشه برای این موضوع كه
محال است خلقت عبث باشد به امر قیامت استناد می كند: فَاِذا جاءَتِ الطّامَّةُ الْكُبْری. آنگاه كه آن
بلای بزرگ، آن فراگیرنده بزرگ بیاید، یعنی قیامت.
یَوْمَ یَتَذَكَّرُ اَلْإِنْسانُ ما سَعی . همان روزی كه
انسان به همه اعمال خودش متذكر می شود، به یاد می آورد كه چه كرده است.
وَ بُرِّزَتِ اَلْجَحِیمُ لِمَنْ
یَری . آن روزی كه جهنم برای هر بیننده ای آشكار می شود.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 345