پس این آیات همه به یكدیگر وابستگی و پیوستگی دارد.
حال [مفاد] آیاتِ
وَ اَلْمُرْسَلاتِ عُرْفاً. `فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً. `وَ اَلنّاشِراتِ نَشْراً. `فَالْفارِقاتِ فَرْقاً، به
همین دلیلی كه عرض كردم به «آیات قرآن» خوب می خورد. «
فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً» همان معنایی را
می گوید كه
سَیُهْزَمُ اَلْجَمْعُ وَ یُوَلُّونَ اَلدُّبُرَ. آن كاری كه عصای موسی می كرد، آن كاری كه مثلاً بادها
می كردند، آبها و دریاها می كردند، آن كاری كه معجزات پیغمبران دیگر می كردند، بالاتر از آن
كارها را این معجزه كه از نوع سخن و از نوع فكر و اندیشه است می كند. همین آیات پی درپی،
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 252
همین سخنان، همین فكرها و اندیشه ها، همین معارف بنیانهایی را از بیخ و بن بر خواهند كَند.
همینها حقایق را در عالم نشر خواهند داد. همینها می آیند مَیْز حق و باطل و معیار ارزشها
می شوند. همینها، ذكرها و بیداریها را در دلها به وجود می آورند. همینها اتمام حجت می كنند.
همینها اِنذار و اعلام خطر می كنند. سوگند به همین آیات كه
إِنَّما تُوعَدُونَ لَواقِعٌ . به خود این آیات
سوگند كه آنچه این آیات می گویند حقیقت است. یعنی وقتی ما می خواهیم سوگند بخوریم برای
اینكه این آیات حقیقت است هیچ چیزی از خود این آیات بهتر نیست برای اینكه سوگند بخوریم.
به خود این آیات سوگند كه آنچه به شما وعده داده شده است واقع و حقیقت است. «گواه شاهد
صادق در آستین باشد» . مولوی می گوید:
آفتاب آمد دلیل آفتاب
گر دلیلت باید از وی رو متاب
یك چیز، خودش دلیل خودش است.
سایه گر از وی نشانی می دهد
شمس هر دم نور جانی می دهد
انسان كه نباید وجود خورشید را از سایه كشف كند. این هم یك راهی است. آدمی كه مواجه با
خورشید نیست، سایه را كه نگاه می كند از وجود سایه وجود آفتاب را كشف می كند، یعنی وقتی كه
می بیند اینجا دو قسمت شده است، یك قسمت تاریك تر یك قسمت روشن تر و سایه هم در این
جهت افتاده، می گوید اكنون خورشید فلان مقدار بالا آمده. فرض كنید بعد از نماز صبح در اتاق
خوابیده و نمی داند چقدر از طلوع آفتاب گذشته، نگاهی به سایه می كند و می گوید آفتاب خیلی
بالا آمده. اما این، آدمی است كه به خود آفتاب نگاه نمی كند. اگر انسان به آفتاب نگاه كند، دیگر به
سایه احتیاج ندارد كه از سایه دلیل بیاورد.
می فرماید: به خود این آیات سوگند كه محتوای این آیات واقع است و حقیقت دارد. پس (در
آیات بعد می گوییم) : وای به حال كسی كه چنین حقیقتهایی را انكار كند! قرآن معجزه بودن
خودش را در عمل نشان داد و ثابت كرد. آیا كسی می توانست آن روز باور كند
[1]كه همه این آیاتی
كه خواندم و استشهاد كردم، در مكه و در زمانی نازل شده كه پیغمبر با یك جماعت معدودی بوده
است به طوری كه تا آخر دوره مكه شاید عددشان به سیصد نفر مجموع زن و مرد و بچه نرسیده
بود و سیصد نفر بیشتر نبودند؛ حال نمی دانیم كه در زمان نزول این آیات چقدر بوده اند. و صلّی اللّه
علی محمّد و آله الطّاهرین.
باسمك العظیم الاعظم الاعزّ الاجلّ الاكرم یا اللّه. . .
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 253
پروردگارا دلهای ما به نور ایمان منوّر بگردان، غِلها و غشها و حرصها و طمعها و حقدها و
ضِغنها از دلهای ما بیرون بفرما.
پروردگارا ما را از بندگان شكور خود قرار بده، نیتهای ما را خالص بفرما.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 254
[1] - . ما هم تأمّل نمی كنیم، همین طور آیات را پشت سر یكدیگر می خوانیم.