انسان چه خیال می كند؟ ! آیا خیال می كند كه خدا انسان را آفریده، بعد هم دیگر كاری به كارش
ندارد، هرچه كرد، خوب یا بد؟ نه خوبی اش پاداش دارد نه بدی اش كیفر دارد؟ ! آیا این حرفها با
حكمت پروردگار سازگار می آید؟ ای انسان! به گذشته خودت توجه كن، ببین چگونه سیر
استكمالی طی كرده ای تا به اینجا رسیده ای؛ بدان از این به بعد هم همین طور خواهی رفت.
أَ لَمْ یَكُ
نُطْفَةً مِنْ مَنِیٍّ یُمْنی آیا اصل این، نطفه ای نبود از مایعی به نام «منی» كه در رحم ریخته می شد؟ اولش
چه بود؟ آن مرحله او را شما حساب كنید. آیا اگر [انسان را] در عالم دنیا نمی دیدید و مردم فقط
نطفه را دیده بودند كسی باور می كرد كه این ذره «نطفه ای» به صورت یك چنین موجودی دربیاید؟
ولی حالا كه می بینند، برایشان از شگفتی افتاده است. آیا آنچه كه ما به نام «قیامت» به شما
می گوییم، در عجب بودن و عجیب بودن در این حد است؟ ولی چون این را زیاد دیده اید به نظرتان
چیزی نمی آید.
أَ لَمْ یَكُ نُطْفَةً مِنْ مَنِیٍّ یُمْنی آیا آغاز این، نطفه ای نبود، ذره ای از نطفه كه در رحم ریخته
می شود؟
ثُمَّ كانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوّی. بعد از این مرحله، شكلی پیدا كرد شبیه یك خونِ بسته شده،
یعنی تدریجا رشد كرد و بزرگ شد و كسی اگر نگاه می كرد خیال می كرد یك خونِ بسته شده
است. بعد از این مرحله- كه مراحل اوّلی است كه جنین در رحم حالت یكنواختی دارد- تكثیر
می شود و تكثیر می شود، بعد حالت تقدیر یعنی اندازه گیری پیدا می شود. تقدیر و اندازه گیری یعنی
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 177
این حالتی كه امروز می گویند حالت اُرگانیزم پیدا می كند یعنی قسمت قسمت می شود و هر
قسمتش برای یك عضو آماده می شود. این، حالت تقدیر و اندازه گیری است. اصلاً خَلق معنایش
تقدیر است. فَخَلَقَ بعد او را اندازه گیری كرد، یعنی به همان حالتِ یكنواخت رشد نمی دهد. اگر به
حالت یكنواخت باشد، آخرش مثل یك تكه گوشت از آب درمی آید. فَسَوّی بعد تعدیل كرد، یعنی
یك نوع تعادل میان این اعضای مختلفی كه اندازه گیری شده است برقرار كرد.
از همه عجیب تر: برای اینكه نسل ادامه پیدا كند دو تیپ كرد: تیپ نر و تیپ ماده، چون اگر
همه مذكّر باشند نسل منقرض می شود، همه مؤنث هم باشند نسل منقرض می شود. یك عده را
پسر و یك عده را دختر [قرار داد. ]
فَجَعَلَ مِنْهُ اَلزَّوْجَیْنِ اَلذَّكَرَ وَ اَلْأُنْثی از یك چنین نطفه ای بعدها
دو صنف ساخت: صنف پسر و صنف دختر، صنف نر و صنف ماده در همه حیوانات. اینها را
می بینید كه از كجا شروع شده به كجا پایان یافته است؛ اینها همه نشانه دخالت تدبیر در خلقت
است، یعنی نشانه این است كه خلقت به خود واگذاشته نیست، یك نیروی مدبّری بر عالم حكومت
می كند كه این نظام در عالم جریان دارد. این خودش نشانه آن است كه هیچ ذره ای به خود
واگذاشته نیست. حال آیا اینها به خود واگذار نیست تا می رسد به اینجا، به مرحله عقل و اراده و
عمل كه رسید یكمرتبه به خود واگذار كردند، گفتند بروید، هیچ كس به شما كاری ندارد، هرچه شد
شد؟ ! نه، شما به گذشته كه نگاه كنید، نشانه به خود واگذاشتگی را نمی بینید، بدانید آینده هم
همین طور است؛ یعنی آینده هركسی بستگی دارد به عمل او، چون خدا به انسان عقل و اراده و
تكلیف داده است، یعنی چیزی داده است كه سرنوشت خودش را خودش می تواند تعیین كند و اگر
عقل و اراده نداده بود آینده به آن شكل هم نمی توانست داشته باشد. به حكم آنكه خدا به او عقل و
اراده و وظیفه و تكلیف داده است آینده اش را به خودش سپرده است، پس كار خوبش پاداش دارد
كار بدش هم كیفر دارد.
حال خدایی كه اینچنین است، خدایی كه نظامی به این دقت را تا اینجا رهبری كرده كه شما
دارید می بینید
أَ لَیْسَ ذلِكَ بِقادِرٍ عَلی أَنْ یُحْیِیَ اَلْمَوْتی آیا چنین خدایی قدرت ندارد كه شما را تا
قیامت برساند، بعد مرده ها را زنده كند و قیامتی بپا كند؟ چرا دنیا را نمونه ای برای قیامت
نمی گیرید؟ !
باسمك العظیم الاعظم الاعزّ الاجلّ الاكرم یا اللّه. . .
پروردگارا دلهای ما به نور ایمان منوّر بگردان.
پروردگارا به ما توبه قبل الموت عنایت بفرما، به ما راحت عندالموت روزی بفرما، مغفرت
بعدالموت را شامل حال ما بگردان.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 178
پروردگارا پرده های غفلت را از جلو چشمها و گوشها و دلهای ما به لطف و عنایت خودت
بردار، توفیق توبه و اخلاص به همه ما عنایت بفرما، بیماریهای روحی و جسمی ما را به كرم
و لطف خودت شفا ببخش.
پروردگارا اموات ما مشمول مغفرت و عنایت خودت بفرما.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 179