بار دیگر راجع به وضع قیامت: مردم تقسیم می شوند، دو گونه هستند، دو گونه چهره در قیامت
است: وُجوهٌ یَوْمَئِذٍ ناضِرَةٌ. اِلی رَبِّها ناظِرَةٌ. وَ وُجوهٌ یَوْمَئِذٍ باسِرَةٌ. تَظُنُّ اَنْ یُفْعَلَ بِها فاقِرَةٌ. چهره ها
در قیامت دو گونه است. مردم به دو گونه چهره تقسیم می شوند: چهره هایی در قیامت می بینی خرّم
و ناضر. «ناضر» از نَضْرَه است. نَضْرَه یعنی خرّمی.
موجودهای زنده مثلاً گیاهها دو حالت دارند. اگر گیاهی از اول، بذرش سالم و در زمین
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 165
مناسب باشد، آب و هوا و نور و حرارت به قدر كافی به آن رسیده باشد، برگهایش را كه انسان
نگاه می كند گویی به انسان دارد می خندد، خرّم است. «نضره» خرّمی است. در گیاه به آن شكل
است، در حیوان هم در عالم حیوانیت خودش هست. یك اسب كه شكمش سیر است، ناراحتی
ندارد، آب و علفش مرتب و مهیّا بوده، خورده و چاق شده، وقتی آدم به این اسب نگاه می كند، در
چهره این حیوان و در تمام اندامش یك نوع خرّمی و انبساط می بیند.
انسان هم همین طور است. منتها عواملی كه به انسان خرّمی می دهد، با آنچه كه به حیوان
خرّمی می دهد و با آنچه كه به گیاه خرّمی می دهد فرق می كند. چهره انسانی را نگاه كنید كه به
هدف و مقصود و نهایتْ آرزوی خودش رسیده. كسی برای یك آرزوی بسیار بزرگ شب و روز
كوشش می كرده، در رنج بوده، برایش جنبه حیاتی دارد و چگونه جنبه حیاتی دارد! وقتی كه به
مقصود رسیده است به او بشارت می دهند كه آقا موفق شدی. به چهره اش نگاه كنید، هر چه هم
بخواهد مخفی كند امكان پذیر نیست. «رنگ رخسار خبر می دهد از سرّ ضمیر» . وای به حال آن
وقت كه انسان یك شكست بخورد، آنهم شكستی كه در همین دنیا جنبه حیاتی برای او داشته
باشد. آن وقت این غمها، غصه ها و احساس شكستها همه در چهره و صورتش جمع می شوند. به
نگاهش كه شما نگاه كنید معلوم است، ابروهایش را نگاه كنید معلوم است. تیر كشیدن بینی اش را
نگاه كنید همین طور، به گونه هایش نگاه كنید همین طور. سراسر وجودش از یأس و ناامیدی و
شكست و انتظار بسیار سوء حكایت می كند. مثل آدمی كه در انتظار یك محاكمه است، امر دایر
است میان اینكه تبرئه شود و اینكه حكم اعدام برایش صادر شود. در حالی كه دارند حكم محكمه
را برایش قرائت می كنند و ایستاده است، همین قدر بگویند آقای فلان تبرئه است؛ چه چهره ای
پیدا می كند؟ ! و بگویند محكوم به اعدام؛ می بینید مثل فانوس خم می شود.
قرآن می فرماید در قیامت چهرهایی هست ناضر، خرّم؛ شادی و سعادت از تمام ذرات
وجود اینها و از چهره اینها پیدا و آشكار است.
إِلی رَبِّها ناظِرَةٌچهره هایی كه نظرشان منحصراً به
پروردگارشان است. خیلی جمله عجیبی است:
إِلی رَبِّها ناظِرَةٌچهره هایی كه جز به خدا به چیزی
نگاه نمی كنند، یعنی چیزی را نمی بینند غیر از خدا. چطور؟ این همه اشیاء در قیامت است، اشیاء
هولناك و در مقابل اشیاء مسرّت بخش! اینها اهل توحیدند. آن گونه كه كُمَّلین اولیاء در دنیا بوده اند
كه فرمود: ما رَأیْتُ شَیْئاً اِلاّ وَ رَأیْتُ اللّهَ قَبْلَهُ وَ بَعْدَهُ وَ مَعَهُ (به هر چه نگاه كردم اول خدا را و با او
خدا را و بعد از او خدا را دیدم) در قیامت اهل ایمان چنین اند. اصلاً غیر از خدا نمی بینند. اگر
عذاب می بینند باز خدا را در مظهر قهر می بینند، اگر نعمت می بینند خدا را در مظهر رحمت می بینند.
اصلاً غیر از خدا چیزی نمی بینند. همه چیز می بینند و درعین اینكه همه چیز می بینند هیچ چیز غیر
از خدا نمی بینند.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 166
دلی كز معرفت نور و صفا دید
به هر چیزی كه دید اول خدا دید