اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم
إِنَّ رَبَّكَ یَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنی مِنْ ثُلُثَیِ اَللَّیْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ اَلَّذِینَ
مَعَكَ وَ اَللّهُ یُقَدِّرُ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَیْكُمْ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ
اَلْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَیَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضی وَ آخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی اَلْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ
اَللّهِ وَ آخَرُونَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنْهُ وَ أَقِیمُوا اَلصَّلاةَ وَ آتُوا اَلزَّكاةَ
وَ أَقْرِضُوا اَللّهَ قَرْضاً حَسَناً وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اَللّهِ هُوَ خَیْراً وَ
أَعْظَمَ أَجْراً وَ اِسْتَغْفِرُوا اَللّهَ إِنَّ اَللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ [1].
آخرین آیه سوره مباركه یا ایها المزمل است كه آیه ای طولانی است برخلاف آیات قبل كه آیات
كوتاهی بود. چنان كه خواندیم، قسمت اول این سوره مباركه مربوط به مسئله شب خیزی پیغمبر
اكرم و بالتّبع شب خیزی مؤمنین و مسلمین بود. البته مخاطب فقط شخص رسول اكرم بود (
یا أَیُّهَا
اَلْمُزَّمِّلُ `قُمِ اَللَّیْلَ إِلاّ قَلِیلاً) ولی هرگز این خطابها اختصاص به رسول اكرم ندارد و مؤمنین و مسلمین
هم از این جمله ها هرگز اختصاص استفاده نكرده اند بلكه از باب اینكه ایشان پیشوای قافله اهل
ایمانند دستوری كه خطاب به پیشوا هست دیگران هم می فهمند كه اینچنین باید بود. قسمت بعدش
كه از آیه 11 شروع می شد اشاره بود به وضعی كه كفار در مقابل پیغمبر اكرم به وجود آورده
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 74
بودند؛ دستورات صبر و استقامت به پیغمبر اكرم و مطالبی در این زمینه. قسمت سوم همین آیه
است كه بازگشت به مسئله شب خیزی است.
از این آیه مطلبی استفاده می شود. آن مطلب این است: با اینكه در قسمت اول آیه مخاطب
شخص پیغمبر اكرم است چون می فرماید:
یا أَیُّهَا اَلْمُزَّمِّلُ. `قُمِ اَللَّیْلَ إِلاّ قَلِیلاً(بپاخیز، نه بپاخیزید شما
ای مردم مؤمن و ای مسلمانان) ولی همان طوری كه عرض كردم مؤمنین و مسلمین هرگز از این
آیه استفاده نكردند كه این دستور منحصر به پیغمبر است، دستوری بود كه مؤمنین و مسلمین
می دانستند كه این، كارِ بسیار نیكی است و باید چنین كرد، نه «باید» به معنی اینكه واجب است.
بعضی از مفسرین اینچنین تفسیر كرده اند كه اول نماز شب بر مؤمنین واجب بود، به این نحو كه حد
اقل ثلث شب بیدار باشند، بعد این نسخ شد به اینكه لزومی ندارد كه حتی ثلث شب هم بیدار
باشند، یك قسمتی از آخر شب را بیدار باشند، بعد این هم نسخ شد به همین كه پنج نماز واجب را
بخوانند.
مسلّم این حرف درست نیست و منشأ آن هم اشتباهی بوده كه از مضمون آیات كرده اند؛ در
صورتی كه خود آیات كاملاً می رساند.