شیخ اشراق این حرف شیخ را باطل دانست و گفت: تنها در كلی عرضی نیست كه
تشكیك درست است، بلكه در بعضی كلی های ذاتی هم تشكیك درست است.
همان طور كه صدق ابیض بر اجسام علی السویه نیست، صدق بیاض هم بر انحاء
بیاض علی السویه نیست، در حالی كه بیاض نسبت به افراد بیاض كلی ذاتی است.
پس معلوم می شود این حرف كه گفتید «در كلی های ذاتی تشكیك نیست پس در
ماهیت تشكیك نیست» صحیح نیست. پس شیخ اشراق این حرف را كه:
المیز إما بتمام الذات
أو بعضها أو جا بمنضمات
[1]
باطل كرد و گفت: ممكن است تمایز میان دو شی ء در خود ذات باشد؛ یعنی دو شی ء
می توانند در نفس وجدان ذات تفاوت تشكیكی داشته باشند.
بالنقص و الكمال فی المهیة
أیضا یجوز عند الإشراقیة
[2]
[1] - . منظومه، مقصد اول، فریده اولی. یعنی: تمایز میان دو شی ء یا به تمام ذات است یا به بعض ذات یا به
ضمائم و مشخِّصات.
[2] - . منظومه، مقصد اول، فریده اولی.