آنوقت اینجا این سؤال مطرح می شود: حركتی كه هیچ مقاومتی در برابرش نیست
سهولتش چه مقدار است؟ [به عبارت دیگر: ] سرعتش چه مقدار است؟ (سهولت
برمی گردد به سرعت. )
در جواب می گویند: چون هیچ قوه مقاوم و عائقی در مقابل آن قوه [محرِّك ]
وجود ندارد لازم می آید كه چنین حركتی، در غایت سهولت، یعنی در كمال سرعت
و حداكثر سرعت باشد. معنای «نهایت سرعت» این است كه سرعت، غیرمتناهی
باشد. و «سرعت غیرمتناهی باشد» به این معناست كه حركت اصلا زمان نداشته
باشد
[1]. و حركت بدون زمان محال است. حركت اگر حركت باشد معنایش این است
مجموعه آثار شهید مطهری . ج12، ص: 543
كه میان مراتبش، تقدم و تأخر است و اگر میان مراتب تقدم و تأخر باشد زمان
هست؛ [چون ] اگر بنا شود كه زمان نباشد معنایش این است كه در همان آنی كه در
اینجاست در آن نهایت و در آن حد وسط هم باشد، و چنین چیزی محال است.
پس خلاصه این بیان چنین می شود: اگر عائقی در كار نباشد لازم می آید كه
حركت در غایت سهولت باشد و این یعنی سرعتْ غیرمتناهی باشد و این یعنی
حركت زمان نداشته باشد. و این كه حركت زمان نداشته باشد محال است. پس
حركت بدون عائق محال است.
[1] - . فرض كنید شیئی وقتی به طرف بالا می رود، در یك ثانیه مسافت خاصی را طی می كند. اسرع و اسهل از این، این است كه در نیم ثانیه این مسافت را طی كند. باز اسهل از این، این است كه در ربع ثانیه این مسافت را طی كند. باز اسهل از این، این است كه در عشر ثانیه این مسافت را طی كند. هرچه كه شما فرض كنید، اسهل از آن فرض می شود. پس نهایت و كمال سرعت، آن است كه بالاتر از آن، سرعتی فرض نشود؛ یعنی شدت و سرعت حركت به طوری باشد كه بدون زمان باشد.