یكی از مسائلی كه [در باب حركت ] باید مطرح شود و ایشان هم طرح كرده اند بحث
تعاریف حركت است و اینكه «بهترین و جامعترین تعریف برای حركت چیست؟ » .
بعد از اینكه از تعریف حركت فارغ شدیم، باید وارد بحث از اركان حركت شویم و
بیان كنیم كه حركت متقوم به چه اموری است. این بحث یكی از مباحثی است كه در
لابلای مطالب این كتاب مطرح شده. (آنچه كه عرض می كنم، بحثهایی است كه در
این كتاب مطرح شده؛ ما فقط به این مباحث نظم خاصی می دهیم. )
پس، از اول باید این گونه شروع می كردیم: فی الحركة و السكون. حركت را
تعریف می كردیم و بعد هم سكون را تعریف می كردیم. در این كتاب اول حركت را
تعریف كرده اند و بعد از چهل و اندی فصل فرموده اند: فی حقیقة السكون. وقتی
بحث درباره حركت و سكون است باید در همان جا كه حركت را تعریف و ماهیتش
را بیان می كنیم، تعریف سكون را هم بیاوریم.
بعد از اینكه از تعریف حركت و سكون فارغ شدیم می گوییم: فی أركان الحركة؛
یعنی بحث از اینكه حركت متقوم به چه اموری است. آقایان می گویند: حركت به
شش امر نیاز دارد: ما منه (مبدأ) ، ما إلیه (منتها) ، ما به (موضوع) ، ما فیه (مسافت) ، ما
علیه (زمان) ، و ما عنه (فاعل) . بنابراین مثلا بابی منعقد می شود راجع به فاعل
مجموعه آثار شهید مطهری . ج12، ص: 681
حركت (یعنی محرك) ، و باب دیگری راجع به موضوع حركت (یعنی متحرك) .