بسم اللّه الرحمن الرحیم
فصل 2
فی نفی الحركة عن باقی المقولات الخمس بالذات [1]
آنچه در این فصل مطرح شده در فصول اول باب «قوه و فعل» نیز مطرح شده بود
[2].
خلاصه آنچه در این فصل مطرح شده این است: قبلا خواندیم كه قدما در سه مقوله
أین، كم و كیف حركت را جایز می دانستند و شیخ مقوله وضع را هم اضافه كرد.
بنابراین می گفتند در شش مقوله دیگر از مقولات دهگانه حركت واقع نمی شود.
مرحوم آخوند كه قائل به حركت جوهریه شد، به مقولاتی كه حركت در آنها واقع
می شود یك مقوله دیگر هم اضافه كرد. بنابراین در پنج مقوله اضافه، متی، جده،
فعل
[3]و انفعال
[4]حركت واقع نمی شود.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج12، ص: 370
[1] - . اسفار ج 3، ص 186 مرحله 8، فصل 2.
[2] - . این هم نشانه ای دیگر از بی نظمیهایی است كه در كتاب اسفار هست. حق این بود كه این فصل و آن فصل در یكدیگر ادغام می شد.
[3] - . «فعل» كه گاهی به آن «أن یفعل» هم گفته می شود، در باب مقولات به معنی تأثیر تدریجی است و غیر
از آن فعلی است كه در باب افعال باری از آن بحث می شود.
[4] - . «انفعال» كه گاهی به آن «أن ینفعل» هم گفته می شود، به معنای تأثّر تدریجی است.