شیخ فرموده است: قسم سومی هم هست
[1]و آن این است كه شی ء زمانی الوجود
است و در عین اینكه زمانی الوجود است دفعی الوجود است؛ یعنی به تمام وجودش
در تمام زمان وجود دارد. در قسم دوم تمام وجودْ منطبق بر تمام زمان بود به این
معنا كه جزء اول شی ء در جزء اول زمان وجود دارد و جزء دوم در جزء دوم زمان
و. . . ، ولی در این قسم وجود شی ءْ جزء ندارد و بسیط است و شی ء به تمام وجودش
در تمام اجزاء زمان وجود دارد؛ به تمام وجودش در جزء اول زمان وجود دارد و به
تمام وجودش در جزء دوم وجود دارد و هكذا.
شیخ فرموده است: حركات قطعیه از نوع دومند و حركات توسطیه از نوع سوم؛
یعنی حركت قطعیه تمامش در تمام زمان وجود دارد به معنای اینكه اجزائش منطبق
است بر اجزاء زمان، ولی حركت توسطیه تمامش در تمام زمان وجود دارد به معنای
اینكه بسیط است و تمامش در هر جزء زمان وجود دارد، به طوری كه هر آنی از
آنات زمان را فرض كنید این در آن «آن» وجود دارد.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج12، ص: 275
[1] - . ذكر این اقسام مقدمه است برای اینكه بتوانیم عدم «آن» را خوب تصور كنیم.