إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی اَلْقُرْبی وَ یَنْهی عَنِ اَلْفَحْشاءِ وَ
اَلْمُنْكَرِ وَ اَلْبَغْیِ [1].
بحثهای دو سه شب پیش ما راجع به عدالت بود و خلاصه ی حرف این شد كه عدالت
بر پایه ی حق و استحقاق بنا شده است و عموم استحقاقهای انسان همیشه ثابت و
یكنواخت و مطلق است، پس عدالت هم امری مطلق است و نسبی نیست. امشب
می خواهم راجع به نسبیت اخلاق كه چند شب قبل اشاره ای به آن شد بحث كنم و
بحث نسبیت در اخلاق و عدالت را خاتمه بدهم.
عرض شد كه بعضی معتقدند كه اخلاق نسبی است، بدین معنی كه چیزی را
نمی توان گفت كه برای همه وقت و برای همه جا اخلاقِ خوب است و نیز چیزی را
نمی شود در همه وقت و همه جا اخلاق بد دانست. هر خُلقی در یك جا خوب است
در جای دیگر بد، در یك زمان خوب است و در زمان دیگر بد. پس اخلاق امری
نسبی است و چون نسبی است نمی تواند یك دستورالعمل كلی و همیشگی و
همه جایی داشته باشد، بلكه در هر زمان دستور اخلاق باید یك جور باشد. این
مجموعه آثار شهید مطهری . ج21، ص: 226
مطلب را ما باید بحث كنیم تا معلوم شود كه آیا صحیح است یا نه؟