از خصوصیات دین مقدس اسلام این است كه همیشه روی حاجتهای ثابت انسان مهر ثابت زده است اما حاجتهای متغیر انسان را تابع حاجتهای ثابت قرار داده است، و این به عقیده ی شخص من اعجازی است كه در ساختمان این دین به كار رفته است. با مثالهایی این مطلب را روشن می كنم. ولی قبل از آن یك مقدمه ی كوتاه عرض می كنم و آن اینكه ما شیعیان از نعمتهایی برخوردار هستیم كه اهل تسنن نیستند.

آنها قرآن دارند ما هم داریم، سنت پیغمبر دارند ما هم داریم. اما آنها از قرآن و سنت پیغمبر تجاوز نمی كنند؛ یعنی منابع و سرچشمه ای كه می خواهند دین را از آن بگیرند جز ایندو نیست. پیغمبر صلی الله علیه و آله بعد از بعثت چند سال زندگی كرد؟ بیست و سه سال.

از این بیست و سه سال سیزده سال در مكه و ده سال در مدینه بودند. تمام مدتی كه حضرت زنده بود و گفتار و رفتار و تقریر آن حضرت سند محسوب می شود، بیست و سه سال بیشتر نیست؛ یعنی از نظر زمان- كه در این شبها مورد بحث ماست- زمانی كه پیغمبر در آن زمان بود مجموعاً بیست و سه سال است. البته در این بیست و سه سال، زمان تغییراتی كرد. موقعی كه در مكه بود اوضاع و شرایط طوری بود، وموقعی كه در مدینه بود اوضاع طور دیگر بود. در مكه قبل از آنكه ابوطالب و خدیجه از دنیا بروند، یك اوضاع و شرایطی بود و بعد از رحلت آنها اوضاع دیگری پیدا شد. سه سال اول بعثت اوضاع و شرایطی بود و بعد از آنكه آیه آمد: فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ اَلْمُشْرِكِینَ [1]اوضاع دیگری پیدا شد و حضرت طرز كارش عوض شد.

اهل تسنن كه طبقه بندی هایی راجع به زمان پیغمبر اكرم كرده اند، مثلاً می گویند از سال اول بعثت تا اسلام عُمَر. آنها اسلام عمر را آن [نقطه ای می دانند] [2]كه اوضاع اسلام عوض شد. البته اسلام حمزه را هم قبول دارند روی حساب اینكه مسلمین قبل از اسلام حمزه در یك وضع سخت تری بودند، با اسلام حمزه پشت مسلمین محكمتر شد و قهراً در طرز كار آنها تغییراتی پیدا شد. همچنین دوران مدینه را به قبل از بدر و بعد از بدر، قبل از فتح مكه و بعد از فتح مكه تقسیم می كنند. در تمام این 23 سال چهارپنج وضع برای زمان پیش آمد و در هریك از آنها وضع مسلمین فرق می كرد. ولی تمام این زمان، 23 سال بود.

اما دوره ی عصمت برای ما شیعیان منحصر به 23 سال نیست. برای ما دوره ی عصمت 273 سال است، زیرا 23 سال زمان پیغمبر را كه آنها دارند ما هم داریم؛ 250 سال- یعنی از سال دهم هجری تا سال 260 كه سال وفات امام عسكری است- ما علاوه داریم؛ 250 سال دیگر دوره ی عصمت یعنی دوره ی امام معصومِ ظاهر داریم كه سیره اش برای ما حجت است. آنها فقط 23 سال دارند كه سیره ی پیغمبر برایشان حجت است. عرض شد در 23 سال پیغمبر، اوضاع زمان چهارپنج رنگ گرفت. قهراً در این 250 سال، اوضاع بیش از این تغییر كرد. و لهذا این امر، مشكل اقتضای زمان را برای ما شیعیان حل كرده است.

شما گاهی ممكن است به این مسئله برخورد كنید كه در بعضی از امور، سیرت پیغمبر یا یكی از ائمه متفاوت است با سیرت و روش علی بن ابیطالب یا یكی دیگر از ائمه. می بینید امام حسن صلح می كند، امام حسین می جنگد. می بینید علی بن ابیطالب لباسش از دو جامه ی ساده تشكیل شده است، در صورتی كه حضرت زین العابدین لباس خز می پوشد [3]. ولی در سیرت پیغمبر این دو امر مختلف پیدا نشده است.

---