مطلب دیگر اینكه «همه چیز در تغییر است» یك مطلب است، «قانونها در تغییر است» مطلب دیگر. قانون یعنی آن اصل و ناموسی كه تغییر اشیاء براساس آن است.

می گوییم هیچ شكلی در دنیا باقی نمی ماند، اما آیا قانونی كه برای یك شكل وجود دارد هم تغییر می كند؟ نه، خود قانون ثابت است. مثلاً داروین معتقد بود كه برای جاندارها یك سلسله قوانین كشف كرده است. ما می پرسیم داروین كه می گوید این جاندارها در تغییر و تكاملند، آیا قوانین خود داروین هم در تكاملند؟ یعنی آیا همان طور كه یك بچه كوچك است، بزرگ می شود یا به قول خود داروین انواعْ تغییر نوعیت می دهند، تدریجاً نوعی نوع دیگر می شود، قوانین علمی داروین هم تغییر می كند؟ خیر، آن قوانین یك قوانین ثابت جهانی است كه از اولی كه دنیا بوده است تا آخر، این قوانین بر دنیا حكومت می كند. همچنین قانون جاذبه ی عمومی، خودش یك قانون ثابت است. اگر ما بگوییم پیغمبر اسلام یعنی شخص پیغمبر با همان بدن ابدیت دارد، ممكن است كسی بگوید طبق قانون فلسفی هیچ شیئی ثابت نمی ماند، پس شخص پیغمبر خلود ندارد. بحث كه روی شخص نیست، بحث روی قانون است. قرآن قانون است. اگر كسی بگوید كاغذهایی كه خطوط و آیات قرآن روی آن نوشته شده است كهنه نمی شود؛ ما می گوییم نه، كاغذ جسم است و كهنه می شود ولی قرآن حقایق را بیان می كند، قوانین را بیان می كند و این دیگر كهنگی پذیر نیست. قانون كه جسم نیست. جسم كهنه و فانی می شود ولی قانون اگر حقیقت باشد یعنی مطابق با واقع باشد، همیشه باقی است و اگر مطابق با واقع نباشد از اول هم درست نبوده است. به هر حال مانعی ندارد كه بشر یك سلسله قوانین داشته باشد كه اینها برای همیشه ثابت و باقی بماند.

پس كهنه شدن اجسام را ما هم قبول داریم. قرآن می گوید: كُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ [1]و یا: إِذَا اَلشَّمْسُ كُوِّرَتْ. `وَ إِذَا اَلنُّجُومُ اِنْكَدَرَتْ [2]روزی كه خورشید پیر می شود، روزی كه ستارگان پیر می شوند، دریا دیگر به شكل دریا نیست. آری، قرآن هم می گوید هیچ جسمی از اجسام این عالم ابدیت ندارد. ولی بحث ما درباره ی اجسام نیست، درباره ی قانون است. حرف ما این است كه بشر یك سلسله قوانین آسمانی دارد كه این قوانین برای همیشه باقی است. چه اشتباه بزرگی است كه خیال می كنند بدی برخی چیزها به واسطه ی كهنگی است. مثلاً می گویند فئودالیسم دیگر كهنه شده است؛ اینكه فئودالیسم و فئودال (یعنی آدمی كه به زور قلدری، سرزمین زیادی را تصاحب كرده و عده ای را به زور به كار گماشته است كه آنها كار كنند و او بخورد) بد است چون دیگر كهنه شده است. مثل اینكه روز اول خوب بوده چون نو بوده، عیبش فقط كهنگی آن است. خیال می كنند مثل اتومبیل است كه سیستم نوش خوب است و بعد كه كهنه شد، دیگر بد می شود. اصلاً من از این تعبیر حیرت می كنم كه آقا دیگر فئودالیسم كهنه شده است. مگر روزی كه نو بود خوب بود؟ اینها كه نو و كهنه ندارد.

روز اولش هم مثل امروز بد بوده، امروز هم مثل دیروزش بد است. «كهنه شده» یعنی چه؟ ! به همین دلیل هر سنت قدیمی را بد می دانند. می گویند: مگر انسان یك لباس را چقدر می پوشد؟ ! می گوییم مگر همه چیز حكم كفش و لباس را دارد؟ ! .

پس این پنبه را از گوش اینها بیرون بیاورید. این اصل فلسفی در مورد قوانین و اصول صادق نیست، راجع به اشیاء و اجسام است.

---