در احادیث ما وارد شده است كه گروهی (شاید همان حواریین بوده اند) از عیسی بن مریم سؤال كردند: یا رُوحَ اللّهِ! مَنْ نُجالِسُ؟ با چه كسی ما مجالست كنیم؟ جواب داد: مَنْ یُذَكِّرُكُمُ اللّهَ رُؤْیَتُهُ وَ یَزیدُ فی عِلْمِكُمْ مَنْطِقُهُ وَ یُرَغِّبُكُمْ فِی الْخَیْرِ عَمَلُهُ [1]. یعنی با كسی مجالست كنید كه دیدن او شما را به یاد خدا بیندازد. یك عده مردم افرادی هستند كه دیدن آنها انسان را از خدا غافل می كند و یك عده افراد، عملشان، كردارشان، رفتارشان، وضعشان، سیماشان، خصوصیاتشان به گونه ای است كه انسان را از غفلت خارج می كند. با كسی مجالست كنید كه دیدن او خدا را به یاد شما بیاورد، كسی كه سخنش بر علم شما می افزاید؛ یعنی همه سخنانش برای شما حقایق تازه است، هرچه كه به شما می گوید حقیقت تازه ای است كه از مجلسش بهره می برید. انسان می بیند كه با بعضی افراد می نشیند، وقتی كه برمی خیزد واقعا احساس می كند كه مطلب یاد گرفته (هر نوع مطلبی) و بر علمش افزوده شده است.

وَ یُرَغِّبُكُمْ فِی الْخَیْرِ عَمَلُهُو عمل او هم ترغیب كننده شما به كار خیر باشد؛ طوری عمل می كند كه شما را به كار خیر تشویق و ترغیب می نماید. گفتیم كه معاشرت یك اثر قهری دارد. این نكته را هم عرض بكنم: اینكه عرض كردم فرق است میان معاشرت معلم و متعلم و غیر آن، برای این است كه انسان دو جور معاشرت دارد. در یك جور معاشرتها انسان به اصطلاح دروازه روح خودش را می بندد، خودش را مخفی می كند، نه خودش را آن طوری كه هست بر طرف ظاهر می كند و نه آمادگی دارد كه طرف را در خودش بپذیرد. می بینید انسان اولین بار كه با كسی برخورد می كند، هم او زود یك حالتی پیدا می كند كه خودش را در مقابل انسان می گیرد و هم انسان یك قیافه مصنوعی به خودش می دهد، یعنی همه آنچه را كه هست به او نشان نمی دهد. ولی همینكه با همدیگر صمیمی شدند، دیگر درِ دلها به روی یكدیگر باز می شود؛ این آنچه كه دارد به او می گوید و لااقل پنهان نمی كند، او هم آنچه كه دارد به این ارائه می دهد. آن معاشرتهایی كه فوق العاده اثر دارد این معاشرتهای صمیمانه است، و این توصیه ها هم بیشتر توجه به معاشرتهای صمیمانه دارد. در این معاشرتهاست كه انسان بدون اینكه بفهمد، اثر پیدا می شود. شعر مولوی خیلی شعر خوبی در این جهت است. می گوید: انسان با خوب می نشیند، نمی فهمد كه چقدر از او گرفت. خودش هم احساس نمی كند. با آدم بد می نشیند، نمی فهمد چقدر از او گرفت.

---