مولوی یك داستانی آورده است، می گوید: مرد زاهدی بود كه چون انواع اعمال برّ و خیر را انجام داده و فریضه ها را بجا آورده بود و فقط جهاد مانده بود، به عده ای سرباز گفت: اگر جنگ با كفار پیش آمد مرا هم خبر كنید. به او خبر دادند كه فردا آماده حركت باش. روزی چادر زده و نشسته بودند كه خبر دادند دشمن حمله كرده است. آنها كه آمادگی سربازی داشتند فورا پریدند روی اسبها و رفتند و جنگیدند، و این آقای زاهد تا زره و شمشیرش را پیدا كرد و ورد و ذكر خواند، جنگ گذشت و تمام شد، و تا به خود جنبید سربازها برگشتند. پرسید: چه شد؟ گفتند: رفتیم، كشتیم، كشته دادیم و برگشتیم. گفت: عجب! پس ما چی؟ ! گفتند: هیچ، كار تمام شد. آخرش كسی دلش به حال او سوخت. یك اسیری را گرفته بودند. گفت: این را می بینی؟ این از آن دشمنهای چنین و چنان است و خیلی از سواران ما را كشته تا اسیر شده و حالا باید كشته شود. تو او را ببر و گردن بزن. اسیر هم دست بسته بود.

مرد زاهد اسیر را برد كه گردن بزند. طول كشید و نیامد. وقتی رفتند، دیدند كه این زاهد افتاده و مرد اسیر هم با همان دستهای بسته روی او افتاده و دارد بیخ گلوی او را می جود و عن قریب است كه شاهرگ او را ببُرد. اسیر را كشتند و مرد زاهد را آوردند درون خیمه و آب به صورتش زدند و به هوش آوردند. قضیه را از او پرسیدند. گفت: وقتی از اینجا رفتیم یكدفعه به صورتم نگاه كرد و یك پِخ كرد، من دیگر چیزی نفهمیدم. شجاعت را در خلوت شب نمی توان به دست آورد، همان طور كه آثار خلوت شب را در میدان جنگ نمی شود كسب كرد. یك خصایص اخلاقی هست كه انسان جز در مكتب تشكیل خانواده نمی تواند آنها را كسب كند. [تشكیل خانواده ] یعنی یك نوع علاقه مند شدن به سرنوشت دیگران. تا انسان زن نگیرد و بچه پیدا نكند و آن بچه شدیدا عواطف او را تحریك نكند و مثلاً در مواقعی كه مریض می شود او را به هیجان نیاورد یا مثلاً لبخند بچه در او اثر نگذارد، [علاقه مند شدن به سرنوشت دیگران در او پدید نمی آید. ] با مطالعه كتاب، این امر در او پیدا نمی شود. تجربه نشان داده است كه اخلاقیون و ریاضت كِش ها كه این دوران را نگذرانده اند، تا آخر عمر یك نوع خامی و یك نوع بچگی در آنها وجود داشته است. و یكی از علل اینكه در اسلام ازدواج یك امر مقدس و یك عبادت تلقی شده، همین است در حالی كه از نظر مسیحیت، تجرّد مقدس است و تأهل پلیدی، و كسانی اجازه می گیرند متأهل شوند كه تاب تجرّد را ندارند یعنی اگر مجرّد بمانند فاسد می شوند، و بنابراین از باب دفع افسد به فاسد می گویند باید ازدواج كرد. لذا پاپ از میان مجرّدها انتخاب می شودكه در تمام عمر این آلودگی را پیدا نكرده است. در اسلام برخلاف مسیحیت است:

مِنْ اَخْلاقِ الاَْنْبِیاءِ حُبُّ النِّساءِ [1]. پس ازدواج اولین مرحله خروج از خود طبیعی فردی و توسعه پیدا كردن شخصیت انسان است. بعد از ازدواج، وقتی می خواهیم كار كنیم برای منِ تنها نیست؛ آن «من» تبدیل به «ما» می شود به طوری كه انسان آنقدر به سرنوشت خانواده علاقه مند است كه به سرنوشت شخص خودش، و رنج می برد تا آنها در آسایش باشند. این یك درجه از «خود» است. ولی آیا این كافی است كه «خود» انسان تا این مقدار توسعه پیدا كند؟ شك ندارد كه نه. این نسبت به خود فردی طبیعی درجه ای از كمال است، اما اگر به همین جا محدود شود، یعنی این «خود» از منِ فردی توسعه پیدا كند و منِ به علاوه همسر و بچه ها شود و غیر آن نفی گردد، كافی نیست.

---