به طوركلی عبادت یك حاجت اصلی روحی است. یكی از ابعاد
جلد دوم . ج2، ص: 293
روحی انسان به قول امروز و یا یكی از استعدادهای روحی انسان
كه باید برآورده شود، پرستش و تقدیس و پیوند دادن خود فانی به
حقیقت باقی است. محرومیت از آن، بیماری روانی- اجتماعی از
قبیل عصیانها و طغیانهای بی هدف و مقصد به وجود می آورد.
در سرمقاله ی اطلاعات 28 مرداد 47 تحت عنوان «? 2+2» از
كتابی كه اخیراً در پاریس انتشار یافته ظاهرأ به نام «سیمای واقعی
شورش و انقلاب ماه مه فرانسه» كه شعارهای انقلابیون را نقل و از
آنها استنتاج كرده، نقل كرده است. به قول این كتاب:
«جامعه شناسانی كه درباره ی حوادث ماه مه مطالعه كرده اند اكثراً
عقیده دارند وقایع ماه مه «یك عكس العمل عصبی است از
طرف نسل جوان فرانسه در قبال زندگی ویژه ی قرن بیستم»
گرچه به ظاهر برای ساقط كردن حكومت دوگل و روی كار
آوردن یك حكومت دست چپی بود. »
می گوید:
«حوادث ماه مه صرفاً یك شورش كور و بی هدف بود كه طبعاً
استعداد انحراف به هر طرف، مخصوصاً به جانب ویرانگری و
خرابكاری و قتل و انهدام داشته است. »
این شخص مدعی است شعار دیوارها بهتر و بیشتر از ادعاهای
لفظی و تظاهرات قولی راست می گویند و شهادت می دهند.
می نویسد:
«دیوارها می گویند: شورش ماه مه فرانسه نه تنها یك شورش
كور بلكه در عین حال كر و گنگ نیز بود كه غالباً شورشیان
نمی دانستند چه می خواهند. . . آنها فقط می خواستند فریادی از
جلد دوم . ج2، ص: 294
حلقومشان خارج شود، حال مفهوم و مضمون آن چه باشد
برای آنها فرق نداشت. برخی از شورشیان حرفی برای گفتن و
شعاری برای نوشتن نداشتند ولی عطش گفتن و نوشتن آنها را
آزار می داد. بالأخره باید چیزی گفت، چیزی نوشت ولو آنكه
آدم با خط درشت روی دیوار دانشكده ی هنرهای زیبا بنویسد:
«دیگر دودوتا چهار تا نمی شود. . . » آن هم مظهر عصیان و
انقلاب نسل جوان. »
خود سرمقاله ی اطلاعات می نویسد:
«این فریاد به گوش اروپای بعد از جنگ تازگی ندارد. این
همان فریاد عصیانگرانه ای است كه زمانی در زیرزمین های
محله ی «سن ژرمن» پاریس از حلقوم اگزیستانسیالیستها، گاهی
در خیابانهای پایین لندن از دهان بیت نیك ها، بعدها در اروپای
غربی از بلوز نوارها و بالأخره همین اواخر از هیپی ها و دهها
دسته و فرقه ی مشابه شنیده شده است. این فریاد سنت شكنانه را
مكرر در تابلوهای نقاشی و قطعات شعر و موسیقی مدرن دیده
و شنیده ایم. تازگی حوادث پاریس فقط از این جهت بود كه
فریاد عصیان و شورش و سنت شكنی در یك قالب سیاسی و
در فضایی وسیع منعكس می شد و سخت روی زندگی مردم اثر
گذاشت. . . »