1. دردهایی كه تشخیص داده بود:
الف. جهالت و بی خبری مسلمانان و دور افتادن از كاروان
تمدن كه خود قرنها مشعلدار و پرچمدار آن بودند
ب. دور افتادن از اسلام اصیل نخستین و مسخ اسلام در اذهان
مسلمانان و نفوذ عقاید خرافی در اندیشه ی آنها
ج. تفرقه میان آنها، اعم از مذهبی و غیرمذهبی
د. استبداد حكام مسلمان و بی لیاقتی آنها و سلب آزادیهای
فردی و اجتماعی
هـ. نفوذ استعمار خارجی اعم از سیاسی، اقتصادی، فرهنگی