1. كافیجلد 1، صفحه ی 183 (كتاب الحجة) : .

عن محمد بن مسلم قال: سمعت اباجعفر علیه السلام یقول: كل من دان اللّه عزوجل بعبادة یجهد فیها نفسه و لا امام له من اللّه فسعیه غیر مقبول و هو ضال متحیر و اللّه شانئ لاعماله و مثله كمثل شاة. . . .

از این روایت با همه ی لحن شدید جز عدم مقبولیت اعمال جاحدان و منكران استفاده نمی شود. .

2. كافی، جلد 1، صفحه ی 187: .

عن ابی سلمة عن ابی عبداللّه علیه السلام قال: سمعته یقول: نحن الذین فرض اللّه طاعتنا، لایسع الناس الاّ معرفتنا و لایعذر الناس بجهالتنا. من عرفنا كان مؤمناً و من انكرنا كان كافراً و من لم یعرفنا و لم ینكرنا كان ضالاً حتی یرجع الی الهدی الذی افترض اللّه علیه من طاعتنا الواجبة، فان یمت علی ضلالته یفعل اللّه به ما یشاء. این روایت صریح است در مدعای ما كه مطلق غیر شیعه ولو از روی قصور معذب نیستند. .

3. كافی، جلد 1، صفحه ی 203: .

عن اسحاق بن غالب عن ابی عبداللّه علیه السلام: . . . و لایقبل اللّه اعمال العباد الاّ بمعرفته (الامام) . .

.

4. كافی، جلد 2، كتاب الایمان و الكفر، باب الشك، ص 399: .

عن محمد بن مسلم قال: كنت عند ابی عبداللّه علیه السلام جالساً عن یساره و زرارة عن یمینه، فدخل علیه ابوبصیر فقال: یا اباعبداللّه، ما تقول فی من شك فی اللّه؟ فقال: كافر. فقال: فشك فی رسول اللّه؟ فقال: كافر. قال: ثم التفت الی زرارة فقال: انما یكفر اذا جحد. .

5. كافی، جلد 2، كتاب الایمان و الكفر، باب الضلال، ص 401:

عن هاشم صاحب البرید [1]قال: كنت انا و محمد بن مسلم و ابوالخطاب مجتمعین، فقال لنا ابوالخطاب: ما تقولون فی من لایعرف هذا الامر؟ فقلت: من لم یعرف هذا الامر فهو كافر.

فقال ابوالخطاب: لیس بكافر حتی تقوم علیه الحجة، فاذا قامت علیه الحجة فلم یعرف فهو كافر. فقال له محمد بن مسلم:

سبحان اللّه، ما له اذا لم یعرف و لم یحجد لم یكفر لیس بكافر اذا لم یحجد. قال: فلما حججت دخلت علی ابن عبداللّه علیه السلام فاخبرته بذلك انك قد حضرت و غابا ولكن موعدكم اللیلة

جلد هشتم . ج8، ص: 19

الجمرة الوسطی بمنی. فلما كانت اللیلة اجتمعنا عنده و ابوالخطاب و محمد بن مسلم فتناول و سادة فوضعها فی صدره، ثم قال لنا: ما تقولون فی خدمتكم و نسائكم و اهلیكم، الیس یشهدون ان لا اله الاّ اللّه؟ قلت: بلی. قال: الیس یشهدون ان محمداً رسول اللّه؟ قلت: بلی. قال: فیعرفون ما انتم علیه؟ قلت:

لا. قال: فما هم عندكم؟ قلت: من لم یعرف فهو كافر. قال: سبحان اللّه، أما رأیت اهل الطریق و اهل المیاه؟ قلت: بلی. قال: الیس یصلّون و یصومون و یحجّون؟ الیس یشهدون ان لا اله الاّ اللّه و ان محمداً رسول اللّه؟ قلت: بلی. قال: فیعرفون ما انتم علیه؟ قلت: لا. قال: فما هم عندكم؟ قلت: من لم یعرف فهو كافر.

قال: سبحان اللّه، اما رأیت الكعبة و الطواف و اهل الیمن و تعلقهم باستار الكعبة؟ قلت: بلی. قال: الیس یشهدون ان لا اله الاّ اللّه و ان محمداً رسول اللّه و یصلّون و یصومون و یحجّون؟ قلت: بلی. قال: فیعرفون ما انتم علیه؟ قلت: لا. قال: فما تقولون فیهم؟ قلت: من لم یعرف فهو كافر. قال: سبحان اللّه، هذا قول الخوارج. ثم قال: ان شئتم اخبرتكم. فقلت: انا لا. فقال: اما انه شر علیكم ان تقولوا بشئ ما لم تسمعوه منا. قال: فظننت انه یدیرنا علی قول محمد بن مسلم. .

6. كافی، جلد 2، باب الضلال، صفحه ی 402 روایت معروفی را نقل می كند كه امام باقر از زراره می پرسد: چرا ازدواج نمی كنی؟ و او می گوید: ترجیح می دهم ازدواج نكنم و با كنیزان بسر برم و زن غیر شیعه نگیرم. داستان جالبی است. .

7. دركافی، جلد 2، آخر كتاب الایمان و الكفر، صفحه ی 463 بابی دارد تحت عنوان «ان الایمان لایضر معه سیئة و الكفر لاینفع معه حسنة» ، از آن جمله است: .

یعقوب بن شعیب قال: قلت لابی عبداللّه علیه السلام: هل لاحد علی ما

جلد هشتم . ج8، ص: 20

عمل ثواب علی اللّه موجب الاّ المؤمنین؟ قال: لا. .

بعید نیست كه سخن از ثواب موجَب است، و ثواب موجَب یعنی ثوابی كه خداوند به موجب وعده ای كه داده است بر خود حتم كرده است. اما مستضعفون و مرجون لامر اللّه را وعده نداده است و فرموده است: إما یعذبهم و إما یتوب علیهم. .

8. ایضاً در همان باب، صفحه 464 حدیثی هست به این مضمون: .

قال موسی للخضر علیهما السلام: قد تحرمت بصحبتك فاوصنی. قال (له) : الزم ما لایضرك معه شئ كما لاینفعك مع غیره شئ. .

9. ایضاً صفحه ی 464: .

عن ابی اُمیة یوسف بن ثابت قال: سمعت ابا عبداللّه علیه السلام یقول: لایضر مع الایمان عمل و لاینفع مع الكفر عمل، الاتری انه قال: و ما منعهم ان تقبل نفقاتهم الاّ انهم كفروا باللّه و برسوله. . . و ماتوا و هم كافرون. .

مفاد ظاهر این روایت این است كه ایمان سبب می شود كه معصیت بی ضرر باشد و لااقل قابل مغفرت باشد و هم شرط قبول عمل صالح است؛ پس ایمان، هم شرط قابلیت مغفرت است و هم شرط قبول عمل. ولی بعید نیست كه مقصود از كفر صرف عدم الایمان نباشد، بلكه مقصود جحود و انكار است. پس عدم الایمانی كه مقرون به جحود و انكار نباشد، در این روایت مورد تعرض واقع نشده است.

جمع بین روایات هم همین را ایجاب می كند. .

10. ایضاًكافی، جلد 2، همان باب، صفحه ی 464: 8احمد بن محمد عن الحسین بن سعید عمن ذكره عن عبید بن زرارة عن محمد بن مارد قال: قلت لابی عبداللّه علیه السلام: حدیث روی لنا انك قلت: اذا عرفت فاعمل ما شئت. فقال: قد قلت ذلك. قال قلت: و ان زنی او سرقوا او شربوا الخمر؟ ! فقال لی: انا للّه و انا الیه راجعون، و اللّه ما انصفونا ان نكون اخذنا بالعمل و وضع عنهم، انما قلت اذا عرفت فاعمل ما شئت من قلیل الخیر و كثیره فانه یقبل منك. .

این روایت با عنوان باب منافی است و توجیه كننده ی آن دو روایتی است كه می گوید: لایضر مع الایمان عمل. .

11. كافی، جلد 2، همان باب، صفحه ی 464: .

عن ابی عبداللّه علیه السلام قال: كان امیر المؤمنین علیه السلام كثیراً ما یقول فی خطبته: یا ایها الناس دینكم دینكم، فان السیئة فیه خیر من الحسنة فی غیره و السیئة فیه تغفر و الحسنة فی غیره لاتقبل. .

این حدیث ناظر به انتخاب دین است و مورد آن كسانی از نصاری و یهود و مجوس و غیرهم می باشند كه به خاطر تعصبات، دین آبائی و اجدادی خود را رها نمی كنند و مدعی می باشند كه در همین دین كار خیر می كنیم. .

12. رجوع شود بهكافی، جلد 2، صفحه ی 381- 389، روایات مفید و نافعی هست. .

---