آقای طباطبایی از مرحوم حاج میرزا علی آقا قاضی (رحمةاللّه
علیه) نقل می كردند كه ایشان می گفته اند: اصلاح ظاهر اخلاق و
ظواهر عوارض روحی مانند اصلاحی است كه احیاناً از روی بعضی
جلد چهارم . ج4، ص: 549
حوضها می شود. انسان با ظرف، چربی و خزه های رو را می گیرد و تا
آنجا كه چشمش كار می كند آب صاف می بیند و خیال می كند تزكیه
آب شده، ولی ناگهان بعد از چندی مشاهده می شود كه یك قطعه
گوشت منتفخ از ته آب به روی آب آمد. این قطعه گوشت ته حوض
بوده ولی بعد از مدتی در اثر فعل و انفعال آب وزن مخصوصش كمتر
می شود از آب و ما نام آن را «انتفاخ» می گذاریم. یك وقت آدمی
می بیند یك جسم متعفن كه صد رحمت به كثافتهای روی آب، ظاهر
شد. همین طور است روح آدمی. گاهی انسان به حسب ظاهر اخلاق
خود را شایسته می كند، بر خودش هم امر مشتبه می شود و خیال
می كند تزكیه نفس كرده است ولی نمی داند چه چیزهایی در شعور
مخفی او پنهان است و یك روز ظهور می كند. چه عقده ها و كینه ها و
جاه طلبی ها و بالاخره انحرافها و بیماریها كه مولود محرومیتها و غیره
است، یك روز ظهور خواهد كرد.
رجوع شود به ورقه های انسان.