ولی یك سلسله قیدها هست كه بشر خودش برای خودش به وجود می آورد و در نتیجه خواه ناخواه دست و پایش بسته می شود و به مقدار متناسب با آن قیدها آزادی از او سلب می شود. مثلاً بعضی از افراد بشر هستند كه یك سلسله اعتیادات دارند. در عصر ما اعتیادات زیاد است. شاید باشند افراد كمی كه هیچ اعتیادی نداشته باشند، ولی اكثریت ما لااقل یك عادت داریم، اقلاًّ چای باید بخوریم؛ آن روزی كه چای نخوریم كلافه هستیم. خیلی از مردم به سیگار عادت دارند، اگر نكشند حواس ندارند و اقلیتی به عادتهای خطرناك و قطعاً حرامی گرفتار هستند، مثلاً به تریاك یا بدتر از آن.