مقصود از مردگی و زندگی چیست؟ این مطلب را قرآن در جای دیگری بیان كرده است كه هركسی كه به این دنیا می آید با یك فطرت خدادادی به این دنیا می آید، با یك فطرت حق جویی و حقیقت طلبی و كاوشگری به این دنیا می آید. ولی همین نور فطرت در بعضی از اشخاص خاموش می شود. وقتی كه این نور فطرت خاموش شد، او تبدیل می شود به یك موجود مرده، به ظاهر زنده است ولی در باطن مرده است. و باز تعبیر دیگری قرآن كریم دارد كه همین اشخاص كه شائبه ای از حیات در اینها هست وقتی كه قرآن در زمین روحشان بذر می افشاند، مثل یك سرزمین سبز و خرّم می شوند؛ یعنی قبلاً مثل یك زمین مستعد بودند، بعد مثل یك باغ و كشتزار می شوند كه درختها و گیاهها و گلها و انواعی از روییدنیها در آن پیدا می شود. مثلاً این تعبیر در قرآن است: اَوَ مَنْ كانَ مَیْتاً فَاَحْیَیْناهُ آیا آن كسی كه مرده ای بود ولی ما او را به وسیله ی قرآن زنده كردیم وَ جَعَلْنا لَهُ نوراً یَمْشی بِهِ فِی النّاسِ و برای او نوری قرار دادیم كه به موجب آن نور در میان مردم راه می رود، یعنی وقتی در میان مردم راه می رود كسی است كه همراه خودش چراغ دارد و در روشنایی حركت می كند، آیا چنین كسی كَمَنْ مَثَلُهُ فِی الظُّلُماتِ لَیْسَ بِخارِجٍ مِنْها [1] [مَثل او مانند كسی است كه در تاریكیها فرو رفته و راهی به بیرون ندارد؟ ] یكی دیگر از آیاتی كه رسماً مردم را به دو دسته منقسم كرده است، دسته ی زندگان و دسته ی مردگان، و قرآن را عامل حیات و پیغمبر را محیی یعنی حیاتبخش و زنده كننده معرفی كرده است، آیه ای است كه در ابتدای سخنم قرائت كردم كه شاید صریحترین آیات قرآن در این مورد است. می فرماید: یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا اسْتَجیبوا لِلّهِ وَ لِلرَّسولِ اِذا دَعاكُمْ لِما یُحْییكُمْ [2]. چقدر تعبیر زیبا و عالی و صریحی است! می فرماید:

ای مردمی كه ایمان آورده اید و اجمالاً تصدیق كرده اید این پیغمبر و برنامه ی او را كه شما را دعوت می كند به چیزی كه شما را زنده می كند، این برنامه را بپذیرید. اسلام همواره دم از حیات و زندگی می زند، می گوید این پیغمبر برای شما حیات و زندگی آورده است، شما الآن مرده اید، خودتان نمی فهمید، بیایید تسلیم این طبیب روحانی مسیحا دم بشوید تا ببینید چگونه به شما زندگی می دهد!

---