خیام رباعی دارد كه وصف الحال آزادی و دموكراسی عصر حاضر است؛
می گوید:
آن را كه به صحرای علل تاخته اند
بی او همه كارها بپرداخته اند
امروز بهانه ای درانداخته اند
فردا همه آن بود كه در ساخته اند
ایضا می گوید:
خوش باش كه پخته اند سودای توئی
فارغ شده اند از تمنای توئی
قصه چه كنم كه بی تقاضای توئی
دادند قرار كار فردای توئی