1. آیا اسلام در دعوتهایش تنها به روی خواسته های مادی تكیه كرده است، تنها به روی خواسته های معنوی یا به روی هر دو، و بر فرض اخیر با چه درصدی؟ (و تكیه روی امور غیرمادی دلیل بر این است كه ماهیت جامعه و تاریخ را مادی نمی داند) . 2. آیا تاریخ را چگونه توجیه می كند؟ آیا تحولات و عزت و ذلت ها و تقدم و تأخرها و قوّت و ضعف های گذشته را بر چه اصلیتوجیه می كند؟ آیا همه مادی است؟ 3. گروهی در دنیای عرب مدعی هستند توجیه اسلام تاریخ را كاملاً ماركسیستی است و حق تقدم با قرآن است. قرآن تضاد طبقاتی را منشأ تنازع و حركت تاریخ دانسته است. (علیّ الوردی كه هم تمایلات شدید اسلامی و شیعی داشت و هم تمایلات ماركسیستی)تعبیر غلطی است كه دین را صرفاً تلاش معاش بدانیم4. اینها در این جهت با ماركسیستها تفاوت دارند كه دین در طبقه ی محكوم و ضعیف و از میان اینها همیشه ظهور می كند، اسلام دین توده ی مردم است، پیغمبران همه از این طبقه بوده اند. ماركسیستها می گویند دین از طرف طبقه ی ممتاز است برای حفظ سیستم طبقاتی و بی عدالتی ها، اینها می گویند دین از طرف توده اختراع شد برای بهم زدن طبقات و برقراری سیستم عدالت، دین تلاش توده است در جنگ طبقاتی، و آنها می گویند تلاش طبقه ی حاكم و برخوردار است در جنگ طبقاتی. قدر مشترك این است كه هر دو طبقه به دین جنبه ی طبقاتی می دهند و هر دو طبقه گرایش دینی را برای حفظ و یا كسب منافع می دانند، یكی برای پامال كردن حقوق و دیگری برای حفظ حقوق و به هر حال از حدود تلاش معاش تجاوز نمی كند. به عقیده ی امثال علیّ الوردی دین در بدو ظهور منعكس كننده ی حقوق طبقه ی مظلوم است و بعدها در دست وعاظ السلاطین و روحانیین وابسته به حكام برعكس می شود. 5. سنت گرایی طبقه ی مترف و تجدد خواهی طبقه ی مستضعف در منطق قرآن (آیه ی سوره ی زخرف)6. آیا از مجموع می توان این طور نتیجه گرفت كه از نظر قرآن همیشه محروم طرفدار عدالت است و برخوردار طرفدار تبعیض و ظلم؟ البته نه. 7. آیا پیغمبر به این دلیل فرد انقلابی و تجدد خواه بود كه وابسته به طبقه ی محروم بود و اگر وابسته به طبقه ی برخوردار بود محافظه كار و سنت گرا بود؟ 8. بدون شك آن كه منفعتش هم در عدالت است، بهتر و بیشتراجابت می كند از آن كه از عدالت زیان می بیند، ولی نقش ایمانها، ایده ها و انصافها و عدالت خواهی ها را نباید انكار كرد. اگر فلسفه ی ماركسیستی درست باشد محال است كسی كه سودی در عدالت ندارد خواهان عدالت باشد. 9. از نظر قرآن، مقام ایمان و وجدان بالاتر از اینهاست. در داستان موسی آنچه مربوط به شخص موسی است با این فلسفه قابل توجیه نیست، می توان گفت ریشه ی نژادی دارد ولی ریشه ی منافع اقتصادی ندارد؛ موسی در حكم یك شاهزاده بود، قرة العین بود. داستان رسول اكرم نیز از همین قبیل است. رسول اكرم از طبقه ی اشراف قریش بود و در جامعه ی آن روز مخصوصاً پس از ازدواج با خدیجه فرد بی نیازی بود. ایضاً تاریخ پیغمبر و علی از نظر اینكه در كاخ و كوخ دو جور فكر نكردند نیز ناقض نظریه ی ماركسیستهاست. 10. اعتراض مسیحیان كه دعوت قرآن جنبه ی مادی دارد.