طبق این نظریّه، عامل اساسی پیش برنده ی تاریخ، برخی نژادها هستند. بعضی نژادها استعداد تمدّن آفرینی و فرهنگ آفرینی دارند و بعضی دیگر ندارند، بعضی می توانند علم و فلسفه و صنعت و اخلاق و هنر و غیره تولید كنند، برخی دیگر صرفا مصرف كننده هستند نه تولیدكننده.

از اینجا نتیجه گرفته می شود كه نوعی تقسیم كار میان نژادها باید صورت گیرد:

نژادهایی كه استعداد سیاست و تعلیم و تربیت و تولید فرهنگ و فنّ و هنر و صنعت دارند مسئول چنین كارهای انسانی و ظریف و عالی باشند و امّا نژادهایی كه چنین استعدادی ندارند از این گونه كارها معاف باشند و در عوض كارهای زمخت بدنی و شبه حیوانی كه ظرافت فكر و ذوق و اندیشه نمی خواهد به آنها سپرده شود. ارسطو كه در باب اختلاف نژادها چنین نظریّه ای داشت، به همین دلیل، برخی نژادها را مستحقّ برده داشتن و برخی دیگر را مستحقّ برده شدن می دانست.

عقیده ی بعضی این است كه عامل جلو بردن تاریخ، نژادهای خاصّی است. مثلا نژاد شمالی بر نژاد جنوبی برتری دارد، آن نژاد بوده كه تمدّنها را پیش برده است.

«كنت گوبینو» فیلسوف معروف فرانسوی كه در حدود صد سال پیش سه سال به عنوان وزیر مختار فرانسه در ایران بوده است طرفدار این نظریّه است.