چه بیان خوبی دارد علی علیه السلام در نهج البلاغه! اصحابش را مخاطب قرار داده. مردم
وقتی كه به رفاه زیاد و عیش و تنعم عادت كردند، خصلت عیش و تنعم و رفاه زدگی
كم حوصلگی و كم صبری و زودرنجی و پر توقعی و امثال اینهاست. از علی علیه السلام
انتظارات زیادی داشتند؛ می گفتند برای ما كافی است كه دور و بر تو هستیم؛ مگر
غیر از اینكه دور و بر تو هستیم كار دیگری هم باید انجام دهیم؟ ! پس چرا فتح و
پیروزی زود نصیب ما نمی شود؟ مگر ما كه دور تو را گرفته ایم بر حق نیستیم؟
می فرمود: شما زمان پیغمبر را- كه دور نشده- در نظر بگیرید؛ ببینید خداوند به
پیغمبر- كه اصل حق بود- چه وقت نصرت را عنایت كرد، چقدر پیغمبر و یارانش
استقامت به خرج دادند تا در نهایت امر پیروز شدند. شما خیال كرده اید این یك
لقمه ی ساده ای بود كه همان روز اول به آنها رسید؟
آنگاه می فرماید سیزده سال مكه به جای خود كه چه رنجهایی پیغمبر اكرم
شخصاً متحمل شدند و چه رنجهایی اصحاب پیغمبر متحمل شدند! تازه دوره ی مدینه
رسیده كه دوره ی پیروزیشان است. وضع جنگها در دوره ی مدینه را تشریح می كند،
می فرماید: و لقد كنا مع رسول الله صلی الله علیه و آله نقتل آباءنا و ابناءنا و اخواننا ما همراه پیغمبر
بودیم، بزرگترین امتحانات و آزمایشها پیش پای ما گذاشته می شد. گاهی مجبور
بودیم پسران خودمان را بكشیم چون به جنگمان آمده بودند، پدرانمان را بكشیم
چون در گروه مخالف بودند، برادران خودمان را بكشیم چون در گروه مخالف بودند.
گاهی با دشمن آنچنان روبرو می شدیم كه و لقد كان الرجل منا و الآخر من عدونا
یتصاولان تصاول الفحلین. شترهای نر را دیده اید كه گاهی به جان همدیگر می افتند؟
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 801
چگونه یكدیگر را در بغل می گیرند، این می خواهد او را به زمین بزند او می خواهد
این را! یعنی جنگ تن به تن ما به حالت كشتی گیری رسیده بود. فمرة لنا من عدونا و
مرة لعدونا منا
[1] هیچ كس هم قول نداده بود كه همیشه ما [برتر باشیم؛ ] حالا كه ما
همراه پیغمبر هستیم پس حتماً باید طرف پیروز باشیم؛ گاهی به سود ما بود به ضرر
دشمن، گاهی هم به سود دشمن بود به ضرر ما. چنین بود تا وقتی كه صدق نیّات ما
به ظهور رسید یعنی واقعاً آنچه كه باید از درون ما بجوشد جوشید، آنوقت خداوند
پیروزی خودش را بر ما نازل كرد. شما چه توقعی دارید؟ ! چرا اینقدر پر توقع
شده اید؟ !
وَ أَنْ لَوِ اِسْتَقامُوا عَلَی اَلطَّرِیقَةِ لَأَسْقَیْناهُمْ ماءً غَدَقاً. اگر بر این طریقت استقامت
بورزند آن وقت است كه آنها را از آب فراوان سیراب خواهیم كرد؛ مقصود این است
كه نعمتهای ما از زمین و آسمان به سر مردم خواهد ریخت. مفسرین گفته اند این آیه
مثل آیه ی «
وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ اَلْقُری آمَنُوا وَ اِتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ اَلسَّماءِ وَ اَلْأَرْضِ» [2]
است؛ یعنی درهای بركتها به روی مردم باز خواهد شد.
[1]
. نهج البلاغه، خطبه ی 56.