باز مردم را به نظام خلقت ارجاع می دهد. موضوع هفت آسمان را مطرح می كند. آن وقت هم این اعتقاد بوده است. خداست كه هفت آسمان آفرید و ماه و خورشید؛ یعنی خدا كه هفت آسمان آفرید اینها را در ظلمت و تاریكی نگذاشت، خورشید آفرید كه كانون نور پخش كن است، خودش در ذات خود چراغ است، و قمر آفرید كه اگرچه در ذات خود چراغ نیست ولی نورپخش كن هست. خورشید یك كانون آتشین است و خودش از خودش نور پخش می كند؛ این است كه حالت خورشید درست حالت یك چراغ است. ولی ماه یك موجود سرد است، او از خودش نور ندارد ولی نور را كه از خورشید می گیرد می تواند به روی زمین پس بدهد.

نوح می خواهد این جور بگوید كه این عالم به منزله ی خانه ی شماست؛ خدا شما را خلق نكرد كه در این خانه ی تاریك بگذارد، از نظر حسی برای شما چراغ در روز و یك شی ء نور دهنده در شب- شیئی كه نور چراغ را در شب به شما تحویل بدهد- آفرید كه ماه باشد. اینها دلیل بر این است كه در خلقت عنایتی و رابطه ای هست، خداست كه شما را تدبیر می كند، خداست كه ربّ شماست، پس شما هم خود را در كارهای اختیاری تحت تدبیر و اراده ی خدا قرار بدهید یعنی به قانون خدا عمل كنید.

وَ اَللّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ اَلْأَرْضِ نَباتاً شما مثل یك گیاهید كه خدا شما را از زمین رویانده است. هیچ توجه نمی كنید كه چگونه یك گیاه از زمین می روید؟ هركدام از شما در واقع یك گیاه هستید كه از زمین روییده اید، نوعی از گیاه هستید. واقعاً هم

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 766

همین جور است. انسان نبات هم هست، حیوان هم هست؛ علاوه بر نباتیت و حیوانیت یك چیزی علاوه دارد. ولی آنچه كه یك گیاه دارد انسان دارد بلكه آنچه كه ماقبل گیاه هم دارد انسان دارد؛ یعنی آنچه كه یك ماده ی بی جان و معدنی دارد انسان هم دارد، آنچه كه یك گیاه دارد انسان هم دارد، آنچه كه یك حیوان دارد انسان هم دارد ولی انسان چیزی دارد كه هیچ یك از اینها ندارند. این است كه ما می گوییم انسان مجموعه ی عالم است یعنی از هر جنسی از اجناس این عالم در وجود خودش ذخیره دارد. خدا شما را از زمین رویانده است مانند یك گیاه كه از زمین می روید.