می دانیم كه نوح از قدیمترین پیغمبران است یعنی از نظر زمانی تقدم دارد. غیر از آدم
- كه خود آدم هم پیغمبر است- و شاید ادریس، بر همه ی پیغمبران دیگر زماناً تقدم
دارد. و ظاهراً اولین پیغمبری است كه دارای شریعت و قانون است، یعنی قبل از
نوح، پیغمبر صاحب شریعت (یعنی قانون) نداشته ایم، برای اینكه دوره هایی بوده
است كه تقریباً به اصطلاح امروز دوره های توحش بشریت بوده است و هنوز بشر به
این مرحله كه صلاحیت قانونگذاری در میان آنها باشد نرسیده بوده و پیغمبرانی كه
می آمدند در حدود همان دعوت به مسأله ی توحید و تذكرِ به امر معاد و یادآوری یك
سلسله مسائل اخلاقی [سخن می گفتند، ] بیش از این مسأله ای را مطرح نمی كردند.
از نظر آنچه كه از قرآن استنباط می شود دوره ی ماقبل نوح دوره ی كودكی بشر است؛
دوره ی بلوغ بشریت مقارن با زمان نوح است. قرآن شرایع را از نوح شروع می كند.
در جلسه ی پیش دوازده آیه را خواندیم و ترجمه كردیم. بعد به نظرم رسید كه
چند نكته هست كه آن نكته ها را یا نگفتیم یا درست توضیح ندادیم. یك نكته این
است: می فرماید نوح دعوت خودش را به این صورت اعلام كرد:
قالَ یا قَوْمِ إِنِّی لَكُمْ
نَذِیرٌ مُبِینٌ من یك اعلام خطر كننده ی آشكاری برای شما هستم. بعد می گوید:
أَنِ اُعْبُدُوا
اَللّهَ وَ اِتَّقُوهُ وَ أَطِیعُونِ . دعوت به خداپرستی و به تقوا و خود را دور نگه داشتن از
آلودگیها می كند. خودِ امر به تقوا، وقتی به مردم می گوید تقوا داشته باشید، یعنی
مردمی هستید بسیار آلوده و ناپاك، باید خودتان را از این آلودگیها بركنار كنید. بعد
می گوید:
وَ أَطِیعُونِ اشاره به مقررات و دستورها و شرایع است كه من یك سلسله
دستورها از ناحیه ی خدا آورده ام، این دستورها را به كار بندید.
یَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ
خدا از گناهان گذشته ی شما در می گذرد و شما را می آمرزد.
وَ یُؤَخِّرْكُمْ إِلی أَجَلٍ مُسَمًّی
خدا كار شما را تا یك مدت معین به تأخیر می اندازد.
إِنَّ أَجَلَ اَللّهِ إِذا جاءَ لا یُؤَخَّرُ. به
اینها اعلام می كند كه عذابی بر شما فرودآمدنی است و می آید (گرچه كلمه ی عذاب
نیامده است) ، اگر دستورهایی كه من می گویم به كار بندید خدا از عواقب گناهان
شما درمی گذرد و كار شما را به تأخیر می اندازد.
مقصود از این عذابها كه خدا به تأخیر می اندازد چیست؟ آیا عذاب اخروی
است یا عذاب دنیوی؟ عذاب دنیوی همان عكس العمل های قطعی و ضروری است
كه وضع رفتار یك مردمی به وجود می آورد؛ خلاصه منقرض می شوید، نیست و
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 756
نابود می شوید. عذابهای اخروی مسأله ی دیگری است. تا پیغمبری نیاید و اتمام
حجت نكند و مردم مخالفت نكرده باشند عذاب اخروی نخواهد بود.
وَ ما كُنّا مُعَذِّبِینَ
حَتّی نَبْعَثَ رَسُولاً [1]. قرآن می گوید كه امكان ندارد ما مردمی را عقاب كنیم بدون آنكه
پیغمبری فرستاده باشیم. پس وقتی كه نوح دارد به آنها می گوید كه یك عذابی در
كمین شما هست و با دستورهایی كه من می دهم آن عذاب تأخیر می افتد، معلوم
است كه عذاب دنیوی است كه عكس العمل قهری اعمال است نه عذاب اخروی،
چون هنوز پیغمبری در میان آنها مبعوث نشده بوده، برای اولین بار نوح در میان آنها
مبعوث می شود.