حال ببینیم نوح چه می گوید:
اِسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ استغفار كنید، از راه غلطتان برگردید،
مأیوس هم نشوید، نگویید كار ما از این حرفها گذشته؛ رحمت خدا بیش از این
حرفهاست، خدا آمرزنده و باگذشت است. همین قدر انسان به درگاه الهی برگردد
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 763
خدا از همه ی آن آثار سوء صرف نظر می كند.
یُرْسِلِ اَلسَّماءَ عَلَیْكُمْ مِدْراراً. ما در مسأله ی
ظهور حضرت حجّت عجّل اللّه تعالی فرجه می خوانیم كه وقتی ایشان ظهور می كنند
و مردم مؤمن می شوند، زمین و آسمان بركات خودشان را بیرون می ریزند. این امر
كه در آن زمان هست قانون كلی همه ی زمانهاست نه اینكه اختصاص به آن زمان دارد؛
یعنی واقعاً یك رابطه ای است میان انسان كه عالیترین محصول و مقصود این عالم
است و جریانهای عالم. اجزاء عالم با همدیگر ناپیوسته نیست، ما و زمین به
یكدیگر پیوسته هستیم و این آسمانها و همه چیز به همدیگر پیوسته است. اینها را
انسان تا نبیند باور نمی كند.
مثلاً با چه منطقی انسان می تواند باور كند كه بچه از این طرف به دنیا بیاید، در
پستان مادر شیر پیدا بشود؟ این به علت پیوستگی است كه خدای متعال قرار داده.
همان كه بچه را به دنیا می آورد پستان را هم این جور ساخته است كه شیر بیرون
بدهد. بچه ی یك حیوان وقتی كه با مادر خودش حالت ناموافق داشته باشد، مادر
بخواهد یا نخواهد شیرش خشك می شود، ولی اگر حالت موافق داشته باشد بر
شیرش افزوده می شود.
اینها تعجب ندارد كه اگر مردم در روی زمین صالح باشند یعنی اگر در مسیر
خدای خلقت و در مسیر كمال خلقت قرار بگیرند اصلاً وضع زمین و آسمان، منطقه،
جوّ و همه چیز عوض بشود. دیگر زلزله، خرابی و طغیان سیلی در عالم نخواهد بود،
نعمتی كه زمین در دل خودش مكتوم كرده باشد نخواهد بود؛ یعنی یك توافق كلی
پیدا می شود.
نوح گفت همان تقوا و ایمان و اطاعت من- این سه چیز- را داشته باشید
(اطاعت من یعنی همان اطاعت دستورهای خدا)
یُرْسِلِ اَلسَّماءَ عَلَیْكُمْ مِدْراراً بعد
می بینید اصلاً خدا از آسمان برای شما باران می فرستد چه بارانی!
یُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ
بَنِینَ ثروت شما و فرزندان و نسل شما را اضافه می كند. پس نگفت به قیمت ایمان و
تقوا و اطاعت امر پیغمبر باید از مال و فرزندتان و از زراعت و كشتتان صرف نظر
كنید؛ بلكه برعكس گفت.
وَ یَجْعَلْ لَكُمْ جَنّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهاراً آن وقت می بینید كه چقدر بر باغستانهای
شما افزوده بشود، چقدر نهرها برای شما جاری بشود!
ما لَكُمْ لا تَرْجُونَ لِلّهِ وَقاراً چه
می شود شما را كه برای خدای خود امید عظمت ندارید یعنی گمانِ عظمت نمی برید؟
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 764
یعنی چرا به عظمت پروردگار خودتان پی نمی برید؟ چرا اینقدر در مقابلِ خدای
خودتان مأیوس و ناامید هستید؟ چرا گمان به آقایی او نمی برید؟ وقار در اینجا
تقریباً مفهوم آقایی را می دهد. یعنی خدا كریم، رحیم، بخشنده و جواد است؛
هر گونه كه بنده به او گمان داشته باشد او همین گونه با بنده رفتار می كند. اگر انسان به
او حسن ظن داشته باشد خداوند طبق حسن ظنّ بنده با او رفتار می كند. پس كأ نّه
«
ما لَكُمْ لا تَرْجُونَ لِلّهِ وَقاراً» [یعنی ] چرا به خدای خودتان گمان نیك نمی برید؟ كه
مستلزم این است كه آنوقت او را پرستش كنید و پرستش این بتهای لایَشْعُر را دور
بریزید.
وَ قَدْ خَلَقَكُمْ أَطْواراً شما كه خدایتان را تجربه كرده اید. همین خلقت گذشته ی
شما در واقع تجربه ی خداست. مگر خدا نیست كه شما را طور طور آفرید؟
كلمه ی «طور» به معنای گونه است. آیه را دوجور می شود معنی كرد و مفسرین
هم دو جور معنی كرده اند: یكی اینكه یعنی خداوند شما را به گونه های مختلف
آفرید كه این خودش بر اساس یك حكمت است. مثلاً بعضی را مرد و بعضی را زن
آفرید. این برای همین بوده است كه نیازی به چنین چیزی بوده است؛ این لطف و
رحمت الهی است كه خداوند چنین كرده است. یا اختلافات دیگری كه در میان
افراد بشر هست؛ چون خود اختلاف منشأ رحمت است. شما این را در نظر بگیرید:
اگر همه ی مردم یك رنگ، یك شكل، با یك نوع استعداد، یك ذوق و یك سلیقه
آفریده شده بودند بشریت همیشه مجبور بود درجا بزند یعنی دیگر تكامل رخ
نمی داد. آنوقت نه زشت وجود داشت نه زیبا، چون زشت و زیبا با مقایسه پیدا
می شود. اگر همه ی مردم به یك شكل باشند هیچ كس زشت نیست و هیچ كس زیبا
نیست. حتی اگر همه ی مردم در قیافه ی یوسف هم باشند آنگاه دیگر یوسفی وجود
ندارد. یوسف آنوقت وجود دارد كه غیر یوسف وجود داشته باشد. وقتی همه در یك
شكل باشند یوسفی و جاذبه ای وجود ندارد. با اختلاف است كه این همه تحركها در
بشر آفریده شده. بعضی آیه را این جور معنی كرده اند.
ولی بعضی دیگر از مفسرین به گونه ی دیگری معنی كرده اند كه كاملتر از آن نوع
است. «طور» گونه است اما اینجا كه می گوییم
أَطْواراً، مقصود این است كه خداوند
شما را طوری بعد از طوری و طوری بعد از طوری آفریده است. كلمه ی «تطوّر» را
شنیده اید. تطور یعنی از گونه ای به گونه ای دیگر درآمدن و از آن گونه به گونه ی دیگر
درآمدن و. . . می گویند فلان شی ء متطوّر است یعنی حالتی دارد؛ بعد، از این حالت به
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 765
حالت دیگر، كاملتر از آن، در می آید و از آن حالت به حالت دیگر، كاملتر از آن، و. . .
گفته اند اشاره به این است كه خدا هر فردی از شما افراد را متطور آفرید؛ یعنی نگاه
كن، ببین تو خودت در اول چه بودی؟ یك نطفه بودی، بعد علقه شدی، بعد مضغه
شدی، بعد چه و چه. پس خدا اساس خلقت را بر تطور و تكامل و حركت و پیش
رفتن و به كمالات جدید نائل شدن قرار داده است؛ شما چرا سر جای خود
نشسته اید و درجا می زنید؟ انسان در زندگی دنیایی و اجتماعی اش كه زندگی
اختیاری است اگر راه خدا و قانون خدا را طی كند، باز از مرحله ای به مرحله ی دیگر و
از آن مرحله به مرحله ی دیگر می رسد.