وَ اَلَّذِینَ هُمْ مِنْ عَذابِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ. `إِنَّ عَذابَ رَبِّهِمْ غَیْرُ مَأْمُونٍ كسانی كه از عذاب
پروردگار خودشان ترسناكند، خوف خدا دارند، چرا؟ چون نسبت به عذاب الهی
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 724
نمی شود مطمئن بود، هیچ كس نمی تواند ادعای اطمینان كند و بگوید من كه قطعاً از
عذاب الهی مأمونم. این خیلی عجیب است و همان مطلبی است كه می گویند از
خواص و خصلتهای ایمان این است كه یك مؤمن [همیشه خوف خدا را دارد و در
مقابل، ] هیچ وقت امیدش را به رحمت پروردگار در هیچ شرایطی از دست نمی دهد.
مؤمن آدمی است كه اگر فرض كنیم گناهان ثَقَلَین را مرتكب شده است نباید فكر كند
كه دیگر گذشته است؛ «گذشته» وجود ندارد؛ یعنی باز در باز است، به این معنا كه
اگر واقعاً توبه كند خدا می پذیرد. رحمت الهی اینقدر بی پایان است كه فقط تا وقتی
كه انسان درِ رحمت را به رویش بسته رحمت نمی آید؛ مثل اینكه درِ یك بطری
شیشه ای را ببندید و در دریا ببرید. ولی اگر در را باز كنید امكان ندارد نیاید. توبه در
را به روی خود باز كردن است. در را كه باز كنی آن می آید. بنابراین هر كسی در هر
شرایطی اگر از توبه ناامید بشود، بگوید دیگر از توبه هم كاری ساخته نیست، این
بزرگترین گناه است.
معاذ بن جبل از اصحاب پیغمبر نزد ایشان آمد و گفت: یا رسولَ اللّه! جوانی
پشت در گریه می كند و گریه اش امان ندارد و هرچه به او می گوییم، می گوید من
گنهكارم. فرمود: او را بیاورید. آمد. گریه امانش نمی داد. فرمود: چیست؟ گفت: من
گناهكارم. فرمود: گناهت را بگو. گفت: یا رسولَ اللّه گفتنی نیست و خدا مرا نخواهد
آمرزید. فرمود: گناه تو بزرگتر است یا دریاها؟ گناه من. گناه تو بزرگتر است یا
ریگهای بیابان؟ گناه من. گناه تو بزرگتر است یا قطرات باران؟ گناه من. فرمود: گناه
تو بزرگتر است یا رحمت حق؟ گفت: البته رحمت حق. فرمود: گناهت را بگو. گناه
بسیار بسیار زشتی بود كه پیغمبر او را از پیش خودش راند. البته راند برای اینكه
آتش توبه ی او را تیزتر كند. و بعد از مدتها كه او رفته بود در یك كوهی مجاور شده
بود و شب و روز می گفت: خدایا پیغمبرت هم مرا از پیش خودش راند، فقط به
درگاه تو آمده ام، آیه ی قرآن به پیغمبر نازل شد، خدا توبه اش را قبول كرد.
در ناحیه ی عذاب هم مؤمن كسی است كه اگر طاعت ثَقَلین را هم كرده باشد
صددرصد نمی گوید من كه دیگر كارم تمام است، دیگران بروند بترسند. چرا؟ این
دو وجهه دارد: یك وجهه ی انسانی و نفسانی و یك وجهه ی الهی.
اما وجهه ی انسانی: برای اینكه ترسیدن از عذاب خدا در واقع ترسیدن از خدا
نیست، ترسیدن از عدل خداست، و ترسیدن از عدل خدا ترسیدن از خود است یعنی
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 725
ترسیدن از ارتكاب جرم است. چه شخصی می تواند به نفس خودش اعتماد كند و
بگوید نفس من به جایی رسیده كه دیگر گناه نمی كند، و تا گناه نكنم خدا ظالم كه
نیست كه بی جهت بخواهد مرا عذاب كند. راست است؛ خدا ظالم نیست و انسانها را
به عدالتش عذاب می كند. می گوید وقتی من گناه نكردم خدا عذاب نمی كند. پس من
صددرصد به خود اطمینان دارم، می دانم كه من را عذاب نمی كند، یعنی به نفس
اعتماد دارم. این اشتباه است. معصومین هم اعتمادشان به لطف خداست نه به نفس.