حال آیا یك نماز كه خواندیم كافی است؟ نه، قرآن می فرماید:
إِلاَّ اَلْمُصَلِّینَ. `اَلَّذِینَ هُمْ
عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ آنهایی كه بر نماز خود مداوم هستند. مقصود چیست؟ در اینجا
روایات، خوب معنی كرده اند. از حضرت صادق و حضرت باقر علیهما السلام روایت است
كه اینجا مقصود نوافل است؛ چون در فرائض كه قرآن نمی گوید:
إِلاَّ اَلْمُصَلِّینَ. `اَلَّذِینَ
هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ آنهایی كه همیشه مثلاً نماز صبحشان را ترك نمی كنند. بدیهی
است اگر انسان یك دفعه نماز بخواند یك دفعه نخواند قرآن او را اصلاً مصلّی
نمی داند. وقتی می گوید:
إِلاَّ اَلْمُصَلِّینَ (مگر نمازگزاران) ، نمازگزار یعنی كسی كه
لااقل نماز فریضه اش را ادا می كند. ولی از آن نظر تربیتی كه قرآن در نظر دارد مصلّی
بودن- یعنی در حدی كه انسان فرائض خودش را بجا می آورد- كافی نیست، باید
نوافل را هم بجا آورد.
اثر نوافل در تربیت انسان بیش از اثر فرائض است چون در فرائض، انسان كأ نّه
یك حالت شبه اجباری در خودش احساس می كند و با خود می گوید واجب است،
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 712
واجب را كه نمی شود ترك كرد. ولی اگر انسان نافله را كه مستحب است و اجباری
نیست بخواند، از نظر اینكه روحش آن را از روی میل و رغبت پذیرفته است اثر
بیشتری دارد. آنگاه در باب نوافل هم گفته اند كه یك دفعه خواندن یك دفعه
نخواندن كار صحیحی نیست؛ یك دفعه انسان نافله ی صبح را بخواند یك دفعه
نخواند، یك دفعه نافله ی مغرب را بخواند یك دفعه نخواند، یك دفعه نافله ی عشاء را
بخواند یك دفعه نخواند، یك دفعه نافله ی شب را بخواند یك دفعه نخواند. آن اثر
نمی بخشد؛ مداومتِ بر این مستحبات و نوافل است كه اثر می بخشد.
پس انسان هَلوع آفریده شده است، همه ی انسانها، شامل مؤمنین و نمازگزاران
هم می شود. انسانهای دیگر این حالتی كه در ابتدا كمال است ولی بعد باید تبدیل به
یك حالت كاملترِ انسانی بشود در آنها باقی است و تا آخر عمر به همین حالت باقی
می مانند، ولی این گروه به دلیل اینكه نمازگزاران هستند دیگر این جور نیستند (البته
این یك دلیلش است) :
إِلاَّ اَلْمُصَلِّینَ. `اَلَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ.