مكرر گفته ایم كه هر اسمی از اسماء الهی بر یك شأن از شؤون پروردگار دلالت
می كند. اگر می فرمود: تَنزیلٌ مِنَ اللّه، باز معنایش این بود: نازل شده ی از ناحیه ی خدا. اگر
می فرمود: تَنزیلٌ مِنَ الرَّحمنِ، یعنی نازل شده ی از خدا؛ تَنزیلٌ مِنَ الرَّحیم نازل شده ی از
خدا؛ تَنزیلٌ مِنَ الْغَفور باز نازل شده ی از خدا. ولی اینجا آن اسمها و صفتها هیچ كدام را
اسم نمی برد یكی را انتخاب می كند:
تَنْزِیلٌ مِنْ رَبِّ اَلْعالَمِینَ [قرآن ] فرودآورده شده از
ناحیه ی آن ذاتی است كه شأنش این است كه جهانها را پرورش می دهد و به سوی
كمال می برد. این در واقع استدلالی است بر نبوّت عامه؛ یعنی آیا شما می توانید باور
كنید خدا كه شأنش این است كه ربُّ العالمین است و هر موجودی را در هر مرحله ای
كه هست- چون استعداد آن مرحله را دارد- به سوی كمالش هدایت و رهبری
می كند و پرورش می دهد، انسان را مهمل بگذارد؟ نه، تنزیل است از آن مقام
ربُّ العالمین كه آن مقام ربُّ العالمین شأنش این است كه همه ی جهانها را تربیت كند،
پرورش بدهد و به كمال برساند و همین شأن ربُّ العالمینی است كه اقتضا می كند بر
بنده ی صالح خودش وحی بفرستد برای تربیت بشر.
وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ اَلْأَقاوِیلِ. `لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ. `ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ اَلْوَتِینَ. `فَما مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ عَنْهُ حاجِزِینَ.
یك فكر برای آن مردم پیدا می شد و شاید شبیه و نظیرش برای بعضی دیگر هم
پیدا بشود و آن این است كه خیال می كردند اگر كسی رسول از ناحیه ی ربُّ العالمین
باشد مانند هر رسول و فرستاده ی دیگر- مثل فرستاده ای كه از ناحیه ی یك انسان
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 667
می آید- از خودش اختیار دارد كه كم و زیاد كند، چیزی را بگوید چیزی را نگوید،
چیزی را هم از روی اختیارداری از پیش خودش بگوید. در این زمینه قرآن در
آیات زیادی با یك لحن فوق العاده شدیدی- كه گاهی اشخاص تعجب می كنند چرا
قرآن در زمینه ی پیغمبر اینچنین لحن شدیدی گرفته است- تهدیدآمیز می گوید كه اگر
تو دست از پا خطا كنی و یك ذره كم و زیاد بكنی [چنین می كنیم. ] گاهی خطاب به
خود حضرت است گاهی به مردم: قضیه ی او و رسالت او آنچنان حساس است كه اگر
یك ذره غیر آنچه ما به او می گوییم بگوید خیال نكنید كه فقط او را از رسالت
خودمان خلع می كنیم [بلكه چنان می كنیم. ] كسی كه از نردبان بالا می رود هرچه
بیشتر بالا برود اگر سقوط كند سقوطش خطرناكتر و وحشتناكتر است.
وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ اَلْأَقاوِیلِ . . . «لَوْ» و «اِنْ» در زبان عربی را در فارسی، ما به
معنی «اگر» می گوییم؛ می گوییم «اِنْ جاءَ» و «لَوْ جاءَ» یعنی اگر بیاید. ولی در عربی
ایندو با همدیگر فرق دارند. «اِنْ» را در جایی می آورند كه وقوعش محتمل باشد
ولی «لَوْ» را در جایی كه وقوعش محتمل نیست و در فرض محال هم می آورند مثل
اینكه می گوییم: اگر امشب باران نمی آمد ما بیرون می نشستیم. ولی این اگری نیست
كه احتمال داشته باشد. چون مربوط به گذشته است، قضیه گذشته و قطعی است كه
باران آمده، محال است كه قضیه عوض بشود و جور دیگر بشود. عرب در اینجا
«اِنْ» به كار نمی برد «لَوْ» به كار می برد چون می گوید فرض یك امر محال است،
فرض یك امری است كه احتمال وقوع آن امر وجود ندارد.