مقدمتاً دو مطلب را عرض بكنم. یكی اینكه چشم زخم اگر هم حقیقت باشد، به این
معنای رایج امروز در میان ما- بالاخص در میان طبقه ی نسوان كه فكر می كنند همه ی
مردم چشمشان شور است- قطعاً نیست. همان كفار جاهلیت هم به چنین چیزی
قائل نبودند، بلكه معتقد بودند كه یك نفر وجود دارد و احیاناً در یك شهر ممكن
است یك نفر یا دو نفر وجود داشته باشند كه چنین خاصیتی در نگاه و نظر آنها
باشد. پس قطعاً به این شكل كه همه ی مردم دارای چشم شور هستند و همه ی مردم به
اصطلاح نظر می كنند، نیست.
دوم: اگر بعضی مردم دارای چنین خصلت و خاصیتی باشند، آیا آیه ی
«وَ إِنْ یَكادُ
اَلَّذِینَ كَفَرُوا لَیُزْلِقُونَكَ بِأَبْصارِهِمْ» خاصیت جلوگیری از چشم زخم دارد؟ ما تا حالا
به مدركی (حدیثی، جمله ای) برخورد نكرده ایم كه دلالت كند و بگوید از این آیه
برای چشم زخم استفاده كنید. اینكه چشم زخم حقیقت است یا نه، یك مسأله است
(فرضاً حقیقت است ولو در بعضی از افراد) و اینكه این آیه برای دفع چشم زخم
باشد مسأله ی دیگری است. چیزی كه از طرف پیغمبر یا ائمه به ما نرسیده باشد، از
پیش خود نباید بتراشیم. نظر به اینكه روح مردم برای چنین چیزی آمادگی دارد
[آن را از پیش خود ساخته اند. ]
از شعارهایی كه مردم انتخاب می كنند روحیه ی مردم را می شود شناخت. ما در
قرآن آیه زیاد داریم، آیاتی كه برای شعار قراردادن فوق العاده عالی است،
جمله های زیادی داریم از پیغمبر و ائمه؛ ولی هیچ آیه ای به اندازه ی آیه ی
«وَ إِنْ یَكادُ
اَلَّذِینَ كَفَرُوا» در میان مردم برای شعار رایج نشده است. در هر خانه ای كه بروی
می بینی یك «اِن یَكاد» آنجا زده اند، یعنی چشم تو كور كه خانه و زندگی من را
می بینی، این تابلو را اینجا نصب كرده ام برای اینكه چشم تو كور باشد. این امر یك
حالت خودخواهی در مردم از یك طرف و یك حالت بدبینی به دیگران از طرف
دیگر را نشان می دهد. شما همه ی شهر تهران را بگردید، به ندرت دیده می شود كه در
خانه ای مثلاً آیه ی
«هَلْ یَسْتَوِی اَلَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ اَلَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ» [1] تابلو شده باشد. برای
شعار چه از این بهتر:
«هَلْ یَسْتَوِی اَلَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ اَلَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ» ؟ برای شعار چه از
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 632
این بهتر:
«إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اَللّهِ أَتْقاكُمْ» [2]؟ اینقدر هست الی ماشاءاللّه، آیاتی كه انسان
هر وقت یكی از آنها را نگاه كند برای او یك درس و آموزش است. اینها را انسان
نمی بیند ولی در هر خانه ای كه بروید آیه ی
«وَ إِنْ یَكادُ اَلَّذِینَ كَفَرُوا» را می بینید، یعنی
منم كه خداوند چنین نعمتهایی به من داده و تویی كه چشم شور داری و می خواهی
چشم زخم به ما بزنی؛ برای اینكه جلوی چشم شور تو را گرفته باشم این تابلو را در
اینجا نصب كرده ام؛ و شاید كمتر خانه ای است كه چنین چیزی در آن نباشد.
حال منطقاً چگونه است؟ آیا چشم زخم می تواند حقیقت باشد یا نه؟ و اگر
حقیقت است آیا امر جسمانی است یا امر روحی و نفسانی؟
در اینكه اجمالاً چنین حقیقتی هست نمی شود تردید كرد، منتها بعضی از
علمای جدید معتقدند كه در برخی از چشمها چنین خاصیتی هست، یعنی بعضی از
چشمها نوعی اشعه از خود بیرون می دهند كه این اشعه یك اثر سوئی در اشیاء وارد
می كند، مخصوصاً اگر با یك نگاه و نظر مخصوص باشد. قبول كردن این حرفها در
قدیم خیلی مشكل بود كه انسان بگوید یك نفر وقتی كه نگاه می كند، از چشمِ او
شعاعی بیرون می آید كه مثلاً می تواند یك سنگ را بتركاند؛ اصلاً قابل باوركردن
نبود. ولی امروز كه میدان عمل این شعاعها و امثال اینها پیدا شده كه چقدر در
طبیعت امواج وجود دارد و این امواج چه كارهای خارق العاده ای را انجام می دهند،
دیگر این امر تعجبی ندارد كه شعاعی از چشم یك انسان بیرون بیاید و واقعاً یك
شتر را به زمین بزند.