ولی بعضی دیگر از مفسرین- كه این نظر اخیراً خیلی رایج شده است- گفته اند آیه
كنایه نیست، بلكه یك جمله ی صریح است؛ كنایه از شدت خشم نیست، بلكه بیان
یك واقعیت است و آن واقعیت این است كه در میان آنها افرادی بودند كه به
اصطلاح شورچشم بودند و چشم زخم می زدند؛ و شخصی بود كه در میان آنها به این
جهت معروف بود كه به اصطلاح چشمهایش شور است و هر چه را كه ببیند و نگاه
كند، بالخصوص اگر به نظر اعجاب نگاه كند، آفتی به آن شئ یا شخص می رسد. اینها
فكر كردند كه بهترین راه مبارزه ی با پیغمبر این است كه ما پیغمبر را از بین ببریم بدون
آنكه مسؤولیتی در مقابل بنی هاشم متوجه ما بشود، چون می دانستند بنی هاشم- اعم
از آنها كه مسلمان بودند یا نبودند و به طوركلی عرب برای مسأله ی خونخواهی
قبیله ای به اعتبار وحدت قبیله اهمیت قائل است؛ یعنی اگر اینها می خواستند پیغمبر
را بكشند، همان ابولهب كه دشمن پیغمبر بود ممكن بود كه بعد به خونخواهی برخیزد
به اعتبار اینكه او فردی از قبیله است. گفتند: یك كار ما می توانیم درباره ی پیغمبر
بكنیم؛ پیغمبر را از بین ببریم بدون اینكه قاتل شناخته بشود، و آن این است كه از
وجود آن شخص استفاده كنیم، غافل از اینكه یك پیغمبر خدا را كه دیگر نمی شود با
چنین كارها از بین برد.
«وَ إِنْ یَكادُ اَلَّذِینَ كَفَرُوا» نزدیك بود كه اینها چنین كاری
بكنند؛ یعنی اگر نبود عنایت الهی، اینها با این وسیله تو را از بین برده بودند. حال اگر
[مقصود آیه ] این مطلبِ دوم باشد، آن وقت معنایش این است كه قرآن تلویحاً
مسأله ی چشم زخم را تأیید كرده است، و این خود یك مسأله ای است كه آیا
چشم زخم حقیقت است یا حقیقت نیست؟
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 631